nummer 926, 5 maart 2023

Dit nummer wordt ge­stuurd naar onge­veer 4850 adres­sen.

De Wiskun­dE-brief is een digita­le nieuws­brief, gericht op wiskun­dedocen­ten in het voortge­zet onder­wijs, met als doel om een snelle onder­lin­ge uitwis­se­ling van informa­tie en menin­gen moge­lijk te maken. De brief ver­schijnt buiten de school­vakan­ties min­stens één keer per twee weken. Het abonne­ment is gratis.
Uw bijdra­gen aan de Wiskun­dE-brief zijn welkom op het e-maila­dres van de redac­tie. Op de website van de Wiskun­dE-brief kunt u zich abonne­ren, vindt u alle voor­waar­den en adver­tentie­tarie­ven en kunt u oude nummers nalezen.
Artikelen en bijdragen
Vacatures in het onderwijs
Advertenties

 

Niveau vwo-eindexamens veel lager dan vóór de tweede fase

 
Het huidige niveau van de eindexa­menkan­dida­ten en vooral het niveau van de eindexa­mens is op het vwo bij wiskun­de (en natuur­kun­de) een stuk lager dan zo'n dertig jaar geleden. Die harde conclu­sies staan in een rapport van McKin­sey dat afgelo­pen maandag is gepubli­ceerd.
We hebben in de Wiskun­dE-brief in de loop der tijd veel aan­dacht besteed en vraagte­kens gezet bij de ontwik­ke­ling van de eindexa­mencij­fers wiskun­de (zie bijvoor­beeld WiskundE-brief 802). Op verzoek van de Tweede Kamer is daar ook onder­zoek naar gedaan (zie WiskundE-brief 844). Daaruit kwam het beeld naar voren dat de leerlin­gen in de periode 2008-2017 beter zijn gewor­den bij wiskun­de. In een recent rapport van de hand van ir. Loek Zonnen­berg (oud-partner Mc Kinsey en wiskun­dedo­cent) en ir. Paul Rutten (partner McKin­sey) wordt een veel langere periode bekeken, zo'n dertig jaar.
Minder stof
In het rapport wordt voor wiskun­de A en B onder meer de huidige hoeveel­heid examen­stof (vanaf 2018) vergele­ken met die in de periode 1990-1995. De onder­zoe­kers conclu­de­ren dat het bij wiskun­de B netto gaat om een daling van 40-50% van de stof, en bij wiskun­de A zelfs om 45-55%. Die schat­tin­gen zijn geba­seerd op de examen­program­ma's, de punten­waarde­ring bij examen­opga­ven, en de omvang in leerboe­ken en samen­vattin­gen. De ver­schil­len­de schat­tingsme­tho­den kwamen onge­veer op dezelf­de percen­ta­ges uit, zodat de aanpak vrij robuust lijkt.
Veel onder­wer­pen die in wiskun­de B zaten zijn nu alleen nog terug te vinden bij wiskun­de D, dat maar door een betrek­ke­lijk klein deel van de leerlin­gen wordt gekozen. Dat geldt onder andere voor statis­tiek en kansre­ke­ning. Bij Wiskun­de A zijn matri­ces en grafen totaal verdwe­nen uit het examen en is statis­tiek en kansre­ke­ning verscho­ven naar het school­exa­men. Het rapport bevat duide­lij­ke tabel­len waarin snel te zien is welke onder­wer­pen zijn verdwe­nen en welke erbij zijn gekomen.
Minder moeilij­ke vragen
Een opval­len­de uit­komst is dat vaak de juist wat moeilij­ke­re onder­wer­pen ge­schrapt zijn. De procen­tue­le scores op de vragen over de ge­schrap­te onder­wer­pen lagen duide­lijk lager dan die van de onder­wer­pen die werden gehand­haafd. Het gaat om een ver­schil van 10-12 procent­punt, omgere­kend in cijfers is dat onge­veer een punt. Nieuwe onder­wer­pen scoren bij wiskun­de B juist aanzien­lijk hoger.
Aan de hand van toege­ken­de score­pun­ten in de ant­woordmo­del­len is gepro­beerd te achter­ha­len hoeveel denk­stap­pen examen­vra­gen verei­sen. Zowel bij wiskun­de A als wiskun­de B zag men een afname van onge­veer 1 score­punt/denk­stap per vraag. Hoe meer denk­stap­pen er nodig zijn, hoe slech­ter de vraag in het alge­meen gemaakt wordt, zo blijkt ook uit de data. In het begin van de negenti­ger jaren werden de centra­le examens bedui­dend slech­ter gemaakt dan nu. Dat heeft ook te maken met een hoger aandeel lastige vragen. Bij wiskun­de B werd toen bij ruim 30% van de vragen minder dan 25% ge­scoord. Bij recente examens (2015-2021) was dat nog maar 6%.
Verge­lijk­baar?
Een methode om niveaus van examens uit ver­schil­len­de perio­des te verge­lij­ken is om te kijken naar opgaven die (bijna) iden­tiek zijn. De onder­zoe­kers geven een paar van derge­lij­ke (bijna) identie­ke vragen en consta­te­ren dat de scores vaak bedui­dend lager zijn dan vroeger. In hoever­re de vragen echt voldoen­de verge­lijk­baar zijn is mis­schien voor discus­sie vatbaar. Boven­dien was het aantal onder­zoch­te paren zeer beperkt (zie pagina 70-71 van het rapport).
Kwanti­fice­ring
De auteurs schat­ten dat de makke­lijke­re eindexa­mens - bij gelijk­blij­vend niveau van de examen­kandida­ten - zouden zorgen voor een specta­culai­re stij­ging van de gemid­del­de cijfers. Bij wiskun­de A gaat het om 2,05 cijfer­punt en bij wiskun­de B zelfs om 2,35. Als het niveau van de examens gelijk geble­ven zou zijn, dan zouden de cijfers bij wiskun­de A met 1,25 punt zijn gedaald en bij wiskun­de B zelfs met 1,4 punt. Daar­naast speelt de norme­ring (cesuur, N-term) nog een (kleine) rol. Het netto effect is dat cijfers bij wiskun­de A ruim een half punt hoger zijn dan in de jaren negen­tig en bij wiskun­de B zelfs meer dan een heel punt.
Het lijkt dus goed te gaan met de wiskun­deresul­ta­ten op het vwo, terwijl het niveau in werke­lijk­heid behoor­lijk is gezakt. Dat is kort samenge­vat de mis­schien wat ongemak­kelij­ke bood­schap van het rapport. De auteurs pleiten voor een breed maat­schappe­lijk debat over het niveau en de verwach­tin­gen van het vwo wis- en natuur­kundeon­der­wijs, inclu­sief het her- en erken­nen dat het niveau van vwo wiskun­de en natuur­kun­de is gedaald. Zo'n debat lijkt me zeer gewenst, ook gezien de plannen voor nieuwe examen­program­ma's op havo en vwo.
gk
----
ir. Loek Zonnen­berg, ir. Paul Rutten: Toetsen ge­toetst, Het begrij­pen van het lang­zaam verlaag­de niveau van het vwo Cen­traal Examen (CE) Wiskun­de en Natuur­kun­de.

 

Diagrammen en visualisaties

 
Scholen beste­den steeds meer aan­dacht aan burger­schap, zoals de vaardig­heid om de juist­heid van informa­tie kri­tisch te beoorde­len. Het beoorde­len van grafie­ken komt als onder­deel hiervan bij wiskun­de aan bod, bijvoor­beeld: wanneer is een grafiek betrouw­baar? Bij mij rijst de vraag: leren wij onze leerlin­gen wel de juiste vaardig­he­den als het gaat om informa­tie?
Een tabel geeft gege­vens heel precies weer, maar een diagram geeft gege­vens op een visuele manier, over­zichte­lij­ker weer. Dan is een logi­sche vervolg­vraag: voldoen de diagram­men die we onze leerlin­gen leren wel aan de voor­waar­de dat het visuele aspect ze over­zichte­lij­ker maakt? De bekend­ste diagram­men die we ze leren, zijn het lijndia­gram, het staafdi­a­gram en het cirkel­dia­gram. Ook een histo­gram en steel­bladdia­gram zijn veelge­bruik­te diagram­men.
Mislei­den­de diagram­men
Als leerlin­gen zelf een lijn-, staaf- of cirkel­dia­gram kunnen tekenen, beste­den we ook tijd aan mislei­den­de elemen­ten in grafie­ken. We laten ze contro­le­ren of de afstan­den op de assen gelijk zijn en of waar nodig een scheur­lijn is ge­bruikt. Verder vinden we het belang­rijk dat duide­lijk is welke informa­tie zicht­baar is in het diagram, bijvoor­beeld door een titel, asla­bels of een legenda. Als het aankomt op het ver­schil tussen een staafdi­a­gram en een histo­gram, krijgen veel leerlin­gen het al lasti­ger. Om deze diagram­men goed te inter­prete­ren, is het belang­rijk om te begrij­pen wat daar onder­lig­gend gebeurt, zoals Lonneke Boels be­schreef in Eucli­des 94-41).
In mijn ogen is het nodig dat leerlin­gen zelf stoeien met mislei­den­de grafie­ken om te ervaren dat je met 'juiste' gege­vens in twee ver­schil­len­de diagram­men heel ver­schil­len­de verha­len kunt vertel­len, bijvoor­beeld door de keuze voor een stap­groot­te op de assen. Dit is een belang­rij­ke, maat­schappe­lij­ke vaardig­heid, omdat onder­meer in poli­tiek en nieuws veel grafie­ken ge­bruikt worden.
Cirkel­diagram­men
Dat we leerlin­gen ook leren om een cirkel­dia­gram te maken en af te lezen, is eigen­lijk een vreemde keuze. Een cirkel­dia­gram is name­lijk hele­maal geen goede manier om gege­vens over­zichte­lij­ker weer te geven. In weten­schappe­lij­ke artike­len wordt het bijna als feit gepre­sen­teerd: cirkel­diagram­men worden over het alge­meen gezien als een ineffi­ciën­te manier om kwanti­tatie­ve informa­tie weer te geven, aange­zien het moei­lijk is om ze te lezen, inter­prete­ren en verge­lij­ken (Kozak, 2015; ver­taald)2).
Dat het moei­lijk is om een cirkel­dia­gram te lezen, komt doordat we er niet goed in zijn om de hoek van een sector­deel in te schat­ten. Zeker als ver­schil­len­de secto­ren onge­veer even groot zijn, zien we niet op het eerste gezicht welke groter is. Over het alge­meen over­schat­ten we stompe hoeken en onder­schat­ten we scherpe hoeken. Als we cirkel­diagram­men verge­lij­ken, wordt dat pro­bleem nog groter. Het feit dat er vaak percen­ta­ges worden toege­voegd aan een cirkel­dia­gram, onder­streept dit punt. Kenne­lijk is dat nodig en verge­lij­ken we de precie­ze getal­len met elkaar. Het cirkel­dia­gram is dus niet ge­schikt voor een globaal beeld, want de percen­ta­ges zijn precie­ze gege­vens die ook in een tabel passen.
Meestal is een staafdi­a­gram een betere oplos­sing. Hoewel William Cleve­land al in 1984 in zijn artikel3) schreef dat mensen gemid­deld 1,96 keer zo accura­te conclu­sies trekken uit staafdi­agram­men dan uit cirkel­diagram­men, is het gebruik van cirkel­diagram­men helaas vrij hardnek­kig. Hij was niet de eerste en zeker ook niet de laatste die kri­tisch was over cirkel­diagram­men. Lees bijvoor­beeld hier, hier en hier verder over de aversie tegen cirkel­diagram­men.
Is het tijd voor een herzie­ning van het curricu­lum rondom het visuali­se­ren van gege­vens? Wat mij betreft wel! Bent u het er niet mee eens? Of heeft u aanvul­lin­gen? Reageer gerust!
mw
------------
1) Boels, L: Het Fizier gericht op ... wat elke wiskun­dedo­cent zou moeten weten over histo­gram­men, Eucli­des 94-4, pg 10-13.
2) Kozak, M., Hartley, J., Wnuk, A., & Tarta­nus, M. (2015). Multi­ple pie charts: Unrea­dable, ineffi­cient, and over-used Journal of Scholar­ly Pu­blishing, 46(3), 282-289.
3) Cleve­land, W. S., & McGill, R. (1984). Graphi­cal percep­tion: Theory, experi­menta­tion, and applica­tion to the develop­ment of graphi­cal methods. Journal of the Ameri­can statis­ti­cal associa­ti­on, 79(387), 531-554.

 

Onbevoegd gegeven wiskundelessen

Het is al even geleden dat we uitge­breid aan­dacht besteed hebben aan de omvang van wiskun­deles­sen die door niet bevoeg­de leraren worden gegeven (zie WiskundE-brief 834). Eind februa­ri is een nieuw over­zicht gepubli­ceerd. Dat geeft aanlei­ding om weer eens te kijken naar de ontwik­ke­ling van de laatste jaren.
Vooraf
Maar eerst even wat achter­gron­den. Het ministe­rie han­teert drie groepen docen­ten: bevoegd, benoem­baar en onbe­voegd. De defini­tie van de eerste groep is mis­schien iets ruimer dan u zou denken:
"Dit betreft vooral perso­nen met het juiste diploma voor zowel het vak als de graad­sector (eerste- of tweede­graads lesge­bied) waarin men les­geeft, maar het kan bijvoor­beeld ook een zogehe­ten teambe­voegd­heid betref­fen."
Bij teambe­voegd­heid zijn de leraren die aan een groep leerlin­gen les geven gezamen­lijk verant­woorde­lijk voor het onder­wijs dat zij geven, zonder dat iedere leraar hier­voor de benodig­de bevoegd­he­den hoeft te hebben. Die teambe­voegd­heid speelt onder andere een rol in het zoge­naam­de 10-14 onder­wijs (zie WiskundE-brief 896). Het overgro­te deel van de leraren was - zo bleek uit een uitge­brei­de enquête - trou­wens tegen deze con­struc­tie (zie WiskundE-brief 874). De tweede groep, de 'benoem­ba­ren', bestaat groten­deels uit docen­ten die nog met hun oplei­ding bezig zijn. De 'onbe­voeg­den' vormen de rest­groep. Deze groep is rela­tief klein.
Bij de Integra­le Perso­neels­tel­ling Onder­wijs (IPTO) wordt niet gekeken naar perso­nen, maar naar de gegeven lesuren. Gege­vens daar­over worden bij de scholen opge­vraagd. De meest recente gege­vens dateren van 1 oktober 2021, dus bijna ander­half jaar geleden. Globaal gezien worden volgens deze methode bijna 88 % van de lessen gegeven door bevoeg­de leraren, bijna 9 % door leraren in de groep 'benoem­baar' en bijna 4 % door 'onbe­voeg­den'. Voor wiskun­de zijn deze cijfers wat ongun­sti­ger: 84 %, 12 % en 5%.
Ontwik­kelin­gen
Traditi­o­neel is het gebrek aan bevoeg­de leraren het grootst op het vmbo, terwijl met name bij de leerwe­gen basis beroeps en kader beroeps de regels het soe­pelst zijn. Op vmbo basis en kader gelden momen­teel leer­krach­ten met een pabodi­plo­ma en een aanvul­lend certifi­caat als bevoegd voor wiskun­de. Het aandeel bevoegd gegeven lessen is mede daar­door de laatste jaren geste­gen van zo'n 75% naar 80%. Op het vwo ligt het aandeel bevoegd gegeven lessen zo rond de 90%. Op de havo zien we grote schomme­lin­gen. Het lijkt erop dat daar de laatste paar jaar meer lessen door (nog) niet bevoeg­den worden gegeven. In de grafiek hieron­der is de ontwik­ke­ling van het aandeel lesuren dat niet worden gegeven door bevoeg­de leraren, al dan niet via en teambe­voegd­heid, in beeld ge­bracht. Het gaat dus om de groep 'benoem­ba­ren', die groten­deels met hun oplei­ding bezig zijn en de groep die door het ministe­rie 'onbe­voegd' wordt genoemd.
Pabo
In de onder­bouw (eerste twee leerja­ren) van het vmbo worden veel lessen gegeven door leer­krach­ten met alleen een pabodi­plo­ma. Het gaat dan vooral om het vak Neder­lands, maar ook bij wiskun­de speelt dit een belang­rij­ke rol. Op basis van cijfers van het IPTO-rapport schat ik dat circa 13% van de wiskun­deles­sen in de onder­bouw van het vmbo wordt gegeven door leraren met alleen een pabodi­plo­ma. Bij vmbo basis en kader ligt dat percen­ta­ge nog een stukje hoger.
gk

 

Johan Bernoulli-lezing

 
Op maandag 3 april 2023 vindt vanaf 19:30 uur de tweeën­dertig­ste jaar­lijk­se Johann Bernoul­li-lezing plaats. Grote namen in de wiskun­de en sterren­kun­de komen voorbij. Een wiskun­dig verhaal met uitstap­jes naar de omge­ving van Fries­land en Gronin­gen
In de vroegmo­derne tijd werden wiskun­de en sterren­kun­de opgeno­men in het curricu­lum van univer­sitei­ten, maar raakten ook leken hier steeds meer mee bekend. In het noorden van Neder­land speel­den de univer­sitei­ten van Frane­ker (1585-1811) en Gronin­gen (1614-heden) een belang­rij­ke rol bij de ontwik­ke­ling van de wiskun­de. Zij trokken belang­rij­ke wiskun­di­gen aan. De ambts­ter­mijn van Johann Bernoul­li (1695-1705) wordt nog steeds gezien als een van de hoogte­pun­ten in de geschie­de­nis van de Rijks­univer­si­teit Gronin­gen (RUG). Tege­lijk werd aan de Univer­si­teit van Frane­ker werk van de toen net overle­den Christi­aan Huygens geredi­geerd. Wiskun­di­gen verza­mel­den de meest inspire­ren­de biblio­the­ken, terwijl anderen met wiskun­de de straat op gingen en hun collega's uitdaag­den in wiskun­di­ge duels om hun bekwaam­heid te bewij­zen. In deze lezing komt dit alle­maal aan bod. De verha­len werpen licht op de ontwik­ke­ling van wiskun­de en sterren­kun­de in de vroegmo­derne tijd en speci­fiek in de noorde­lij­ke regio van Neder­land.
Achter­grond
De Johan Bernoul­li-lezing is Engels­ta­lig en wordt dit jaar ver­zorgd door Arjen Dijk­stra, direc­teur van Tresoar. Tresoar is een onder­zoeksin­sti­tuut dat zich richt op de Friese geschie­de­nis. Dijk­stra studeer­de geschie­de­nis aan de RUG en specia­liseer­de zich in cultuur­geschie­de­nis en de geschie­de­nis van de weten­schap. In 2012 promo­veer­de hij aan de Univer­si­teit van Twente. Hij is ook de auteur van De Hemelbouwer, een biogra­fie van Eise Eisinga. Op 3 april duikt hij met u de wiskun­dege­schiede­nis in aan de hand van grote wiskun­di­gen in de vroegmo­derne tijd.
Prakti­sche informa­tie
De lezing wordt op 3 april 2023 in de Aula van het Acade­miege­bouw aan de RUG gehou­den en is ook live te beluis­te­ren via een live­stream op Youtube. De toegang tot de lezing is gratis. Verdere informa­tie vindt u op de website.

 

Leve de Wiskunde!

 
Op vrijdag 21 april aan­staan­de vindt de nieuwe editie van Leve de Wiskun­de! plaats. Daar vertel­len weten­schap­pers over de laatste stand van zaken in hun wiskun­dig onder­zoek.
Het congres is dit jaar weer live op de gebrui­kelij­ke locatie: bij de Univer­si­teit van Amster­dam op het Science Park. Docen­ten havo/vwo krijgen boeien­de contex­ten voor in de les aange­reikt, kunnen collega's ontmoe­ten en zijn aan het eind weer up-to-date binnen hun vakge­bied. Voor leerlin­gen uit 5 en 6 vwo is het interes­sant om het Science Park te bezoe­ken en in college­za­len boeien­de lezin­gen te volgen. Daarbij komen ze in direct contact met weten­schap­pers.
Spre­kers
De volgen­de onder­zoe­kers komen aan het woord:
  • Tim van Erven is univer­si­tair hoofddo­cent in 'Machine Lear­ning' aan het KdVI (het wiskun­deinsti­tuut van de UvA). Hij doet onder­zoek naar de wiskun­di­ge grond­sla­gen van 'Machine Lear­ning': hoe en waarom werkt het of juist niet?
  • Stijn Maatje is MSc student wiskun­de aan de UvA. Voor zijn Bache­lor­scrip­tie heeft hij met zijn begelei­der Raf Bock­landt uitge­zocht hoe de Enigma-machine ge­kraakt werd.
  • Jo Ellis-Mona­ghan is hoogle­raar 'Discre­te Wiskun­de' aan het KdVI. Zij is gespeci­ali­seerd in grafen­theo­rie en heeft onlangs grafen­theo­rie toege­past voor het ontwer­pen van zelf-assem­ble­rend DNA.
  • Milan Lopuhaä-Zwaken­berg is post-doc aan de Univer­si­teit van Twente. Hij heeft zowel wiskun­de als algeme­ne taalkun­de gestu­deerd. En nu werkt hij aan model­len voor het analyse­ren van privacy-gevoe­lig­heid van syste­men. Ook heeft hij onder­zoek gedaan in verge­lijken­de taalwe­ten­schap­pen.
Prakti­sche zaken
De manifes­ta­tie vindt plaats in het hoofdge­bouw van de Facul­teit der Natuur­weten­schap­pen, Wiskun­de en Informa­ti­ca, Science Park 904, Amster­dam. Het program­ma begint om 10:00 met koffie/thee, en wordt vanaf 15:40 afgeslo­ten met een borrel. Docen­ten kunnen bij het in­schrij­ven ook de namen van scholie­ren die ze meene­men opgeven, waarmee ook zij automa­tisch zijn inge­schre­ven. Het is voor gemoti­veer­de scholie­ren ook moge­lijk om op indivi­due­le basis te komen. Deelna­me is gratis, in­schrij­ving is wel nodig. Meer informa­tie vindt u via deze link.

 

Vriendelijk orde houden

 
De volgen­de bijeen­komst van het Vaknet­werk Wiskun­de heeft een algeme­ner onder­werp, name­lijk vriende­lijk orde houden. Vriende­lijk orde houden ver­vangt 'streng' door 'duide­lijk' en stuurt storend gedrag op een vriende­lij­ke manier bij.
Hier­door ver­dwijnt boos­heid, frustra­tie en onmacht tijdens het lesge­ven. Door werkvor­men af te wisse­len ont­staat een goede relatie met uw leerlin­gen, is er meer effec­tieve­re lestijd en krijgen uw leerlin­gen eige­naar­schap. Door de manier waarop u les­geeft aan te passen verbete­ren de resulta­ten. U krijgt er energie van en houdt plezier in het lesge­ven. Vragen hierbij zijn: 'Hoe zorgt u ervoor dat alle aan­dacht gaat naar de inhoud van de les?', 'Hoe zorgt u ervoor dat al uw leerlin­gen zinvol bezig zijn?' en 'Hoe bege­leidt, stimu­leert en beoor­deelt u uw leerlin­gen hierbij?'.
De volgen­de bijeen­komst is op dinsdag 7 maart van 17.00 tot 20.00 uur op het Herman Wesse­link college in Amstel­veen. Plonie Nijhof is onze gast­vrouw. De agenda is als volgt:
17.00 - 17.15 uur Wel­komst­woord Sharon Calor
17.15 - 18.00 uur Presen­ta­tie over de methode Vriende­lij­ke Orde Houden (VOH) Johan ‘t Hart
18.00 - 19.00 uur Avond­maal­tijd
19.00 - 20.00 uur keuze uit:
Hoe krijg je leerlin­gen weer aan na Covid? Johan ‘t Hart
Oefenen met VOH Wietske Tijssen
Ieder­een is van harte welkom. Wilt u alstu­blieft vanwege de cate­ring een mail sturen als u komt?
Sharon Calor, www.vaknet­werkwis­kun­de.nl

 

Toeval - Wijsgerig en wiskundig benaderd

 
Ieder­een kent wel sterke voor­beel­den van toeval in zijn leven. Een ongeluk, een ziekte die u over­valt, een onver­wach­te ontmoe­ting, het winnen van een loterij. Is de decima­le ontwik­ke­ling van het getal pi (π) ook een voor­beeld van toeval? En is er bij de genoem­de voor­beel­den sprake van écht toeval? Dit is het onder­werp van de pi-lezing 'Toeval - Wijsge­rig en wiskun­dig bena­derd'.
Bestaat toeval eigen­lijk wel? ‘God dobbelt niet’, zei Ein­stein, geboren op 14 maart! Hij geloof­de in een determi­nis­tisch univer­sum. Het hangt er natuur­lijk maar vanaf wat u onder ‘toeval’ ver­staat. Het uiteen­rafe­len van de ver­schil­len­de beteke­nis­sen van dat begrip is het hand­werk van de filo­soof. In deze lezing doet Erik Heijer­man een poging om enigs­zins helder te formule­ren wat we onder toeval ver­staan.
In zijn verhaal wordt tussen­door ook aan­dacht beste­den aan de wiskun­di­ge benade­ring van het toeval. Hoe kleiner de kans dat een gebeur­te­nis zich voor­doet, hoe onwaar­schijn­lij­ker die gebeur­te­nis is en hoe ‘toeval­li­ger’ het is als die toch plaats­vindt. Hij zal daarom enkele spreken­de voor­beel­den aandra­gen uit de kansre­ke­ning en de statis­tiek, vakken die be­schouwd kunnen worden als boeien­de pogin­gen om greep te krijgen op het toeval.
"3,14159 26535 89793 23846 26433 83279 50288 41971 69399 37510 ..... "
Erik Heijer­man studeer­de wiskun­de en filoso­fie aan de Univer­si­teit Utrecht en klave­cim­bel aan het Bra­bants Conser­vatori­um. Hij werkte vele jaren als stafme­dewer­ker bij de Interna­tiona­le School voor Wijsbe­geer­te in Leusden. Van 2016 tot 2022 was hij leraar wiskun­de aan het Lyceum Sancta Maria in Haarlem. Daar vindt de Pi-lezing plaats op 14 maart aan­staan­de van 19:30 tot 21:30 uur.

 

Pi-prijs

 
De wiskun­dege­meen­schap in Vlaande­ren wil positie­ve aan­dacht voor wiskun­de belonen. Daarom organi­seert het Plat­form Wiskun­de Vlaande­ren de π-prijs.
Maak een foto die ver­wijst naar π of wiskun­de. Video's dingen niet mee. Om deel te nemen post u de foto vanaf 14 maart 2023 om 00.00 uur op Twitter met de hashtag #piprijs. De tweet/foto/post die op 14 maart 2023 om 23:59 de meeste likes heeft, wint de #piprijs.
Deelne­mers zijn Neder­landsta­li­ge scholen, die hun school­naam en gemeen­te kenbaar maken in de tweet of in de naam van het postend account. Op 15 maart 2023 kondigt het Plat­form Wiskun­de Vlaande­ren de winnaar aan op zijn website. De winnen­de school ont­vangt een boeken­pak­ket en mis­schien ook wat lokale persaan­dacht.

 

Tweede ronde Wiskunde Olympiade

 
Op 10 maart 2023 wordt op twaalf univer­sitei­ten de tweede ronde van de wiskun­de-olympia­de gehou­den. Daaraan mogen 940 leerlin­gen meedoen. Bij de tweede ronde worden per catego­rie de beste leerlin­gen, zo'n 130 in totaal, uitgeno­digd voor de finale aan de TU Eindho­ven op 15 septem­ber 2023.
Dit jaar deden er 319 scholen mee aan de eerste ronde van de Wiskun­de Olympia­de. Dit kwam neer op een totaal van 6473 leerlin­gen, een stij­ging van bijna 50% ten opzich­te van 2022. We zouden graag zien dat deze stij­ging zich voort­zet naar de aantal­len van voor de pande­mie. De groep deelne­mers hoeft niet groot te zijn om mee te doen, maar als het leeft op school wordt de groep al snel groter.
Scholen­prij­zen
De scholen­prijs voor de beste school gaat naar het Huygens Lyceum in Eindho­ven. De beste onder­bouw­deelne­mers zitten op het Cygnus Gymnasi­um in Amster­dam. De scholen­prijs meisjes gaat naar het Lorentz Casimir Lyceum in Eindho­ven. De prijs voor de beste school die in de afgelo­pen drie jaar voor het eerst (weer) mee doet, gaat naar het Valuas­colle­ge in Venlo.
U vindt de opgaven, de uitwer­kin­gen en het verslag van de eerste ronde op www.wiskun­deolym­pia­de.nl.
Namens de Stich­ting Neder­land­se Wiskun­de Olympia­de,
Melanie Steen­tjes (info@wiskun­deolym­pia­de.nl)

 

Nederlands team EGMO2023 Slovenië geselecteerd

 
Het Neder­land­se team voor EGMO­2023 is geselec­teerd. Vier meiden zullen de Neder­land­se eer hooghou­den tijdens de 12e editie van de EGMO. Die is van 13 tot en met 19 april in Porto­rož (Slove­nië).
EGMO staat voor Europe­an Girls’ Mathema­ti­cal Olympi­ad. Het Neder­land­se team bestaat uit:
  • Lieke van Dam, 6 vwo, Heer­beeck College, Best
  • Damaris ter Haar, 6 vwo, Christe­lijk College Groeven­beek, Ermelo
  • Katya Niki­tchen­ko, 5 vwo, Huygens Lyceum, Eindho­ven
  • Allie Zong, 5 vwo, Lorentz Casimir Lyceum, Eindho­ven
Het team wordt bege­leid door Gabriël­le Zwane­veld (master­stu­dent Univer­si­teit Utrecht) en Wietze Koops (master­stu­dent Rijks­univer­si­teit Gronin­gen en Radboud Univer­si­teit Nijme­gen). Allie nam de afgelo­pen drie jaar ook al deel aan de EGMO en behaal­de twee jaar geleden een bronzen medail­le en vorig jaar een zilve­ren medail­le. Ook Lieke en Katya zaten vorig jaar al in het team, waarbij Katya een eervol­le vermel­ding behaal­de.

 

Niet vergeten

Tijd­stip Evene­ment (Volg de link voor details) Organi­sa­tie
7 maart Vriende­lijk orde houden. Vaknet­­werk Wiskun­­de
7 en 21 maart; 11 april Seminar Project­onder­wijs. Radboud Univer­si­teit
9 maart Bijeen­komst over rekendi­dac­tiek. Bèta­part­ners
10 maart Tweede ronde wiskun­de olympia­de. Neder­land­se Wiskun­de Olympia­de
13 maart Slui­tingsda­tum inzen­din­gen Profiel­werk­stuk­prijs. Redac­tie Pythago­ras
14 maart Pi-lezing. Lyceum Sancta Maria in Haarlem.
16 maart Bèta­part­nerscon­feren­tie 2023. Bèta­part­ners
16 maart W4Kan­goeroe­wed­strijd. Stich­ting Wiskun­de Kangoe­roe
17 maart Studie­dag wiskun­de onder­wij­zen door pro­bleemop­los­sen. Leraren­oplei­ding wiskun­de, RUG & NHL Stenden
21 maart Online bijeen­komst examen­correc­tie havo/vwo. NVvW
22 maart Bijeen­komst examen­correc­tie havo/vwo (HvA Amster­dam). NVvW
23 maart Online bijeen­komst examen­correc­tie havo/vwo. NVvW
1 t/m 23 april Imagina­ry in Gronin­gen. Plat­form Wiskun­de Neder­land
3 april Johan Bernoul­li-lezing. Rijks­univer­si­teit Gronin­gen
4 april Master­clas­ses Origami (voor leerlin­gen). Radboud Univer­si­teit Nijme­gen
4 en 6 april Master­class netwer­ken en algorit­men UvA. NET­WORKS
14 en 15 april Nationa­le Wiskun­de Dagen. Freuden­thal Insti­tuut
21 april Leve de wiskun­de! Bèta­part­ners
16 mei 2023 Master­class Google. Radboud Univer­si­teit
mei 2023 Imagina­ry in Amster­dam. Plat­form Wiskun­de Neder­land
19 juni t/m 24 juli Imagina­ry in Maas­tricht. Plat­form Wiskun­de Neder­land

Vacatu­res in het onder­wijs

Het plaat­sen van vacatu­remel­din­gen voor docen­ten wiskun­de en rekenen is gratis voor niet-particu­lie­re instel­lin­gen voor voortge­zet en hoger onder­wijs. Voor de voor­waar­den: zie www.wiskun­de­brief.nl.


 

Docent / lerarenopleider Wiskunde (0,8 - 1 fte)

 
Wilt u zorgen voor een nieuwe genera­tie docen­ten? En voor toe­komstbe­sten­dig onder­wijs? Het cluster Exact & Beroeps­onder­wijs van de Facul­teit Onder­wijs en Opvoe­ding van de Hoge­school van Amster­dam (HvA) zoekt een onieuwe collega voor de functie van docent/leraren­oplei­der Wiskun­de (0,8-1 fte). Samen met uw collega’s draagt u bij aan de kwali­teit van het onder­wijs van de oplei­ding.
Wat gaat u doen?
Bent u op een punt in uw carriè­re aangeko­men dat u uw kennis en erva­ring wilt over­bren­gen op een nieuwe genera­tie? Wij zoeken een docent/leraren­oplei­der wiskun­de die er energie van krijgt om samen met ons studen­ten op te leiden tot betrok­ken docen­ten in het voortge­zet onder­wijs en beroeps­onder­wijs. Als docent/leraren­oplei­der ontwik­kelt en ver­zorgt u onder­wijs in de tweede­graads leraren­oplei­ding binnen het cluster Exact & Beroeps­onder­wijs. Uiter­aard be­steedt u de groot­ste zorg aan uw lessen en toetst u de leerre­sulta­ten van de studen­ten. U bege­leidt studen­ten in het vak, de vakdi­dac­tiek, stages, onder­wijskun­di­ge vakken en bij hun profes­sione­le ontwik­ke­ling.
Wilt u meer weten of sollici­te­ren op deze functie? Kijk dan hier voor meer informa­tie.

Adver­ten­ties

Voor voor­waar­den en tarie­ven: zie www.wiskun­de­brief.nl.


 

Examenstand Texas Instruments

Bereid uw leerlin­gen goed voor op de examen­stand van Texas Instru­ments
De grafi­sche rekenma­chi­nes van Texas Instru­ments hebben een examen­stand waarbij de instel­lin­gen zijn klaarge­zet voor het examen wiskun­de. Laat uw leerlin­gen voor toetsen en het eindexa­men checken hoe ze de examen­stand aan- en uitzet­ten! Op onze website zijn film­pjes en te printen instruc­ties beschik­baar.
Bekijk alle informa­tie over de examen­stand hier.
 

 

Webinar Casio fx-82NL – Geavanceerd

Donder­dag 16 maart organi­se­ren we een vervolg op het intro­ductie­webi­nar.
We herha­len kort de app Rekenen en het navige­ren in de menu's en gaan uitge­breid in op de apps Statis­tiek en Tabel.
Dit webinar is bedoeld voor ieder­een die het intro­ductie­webi­nar heeft gevolgd en/of al ver­trouwd is met de bedie­ning van de fx-82NL.
Meer informa­tie en aanmel­den via deze link.
 

 

Aan de slag met Math4all

 
De Math4­all website kent u waar­schijn­lijk al.
Daar­naast is het nu moge­lijk om bij alle leerja­ren havo/vwo, de eerste leerja­ren vmbo en het tech­nisch mbo zelf readers samen te stellen. Vraag een gratis inlog aan om daar eens mee te experi­mente­ren.
Als u meer maat­werk wilt voor uw school, betaalt u een kleine vergoe­ding. Dan kunt u eigen materi­aal toevoe­gen, verre­gaan­de keuzes maken, examen­trai­ning en keuzeon­derwer­pen opnemen, enzo­voort.
Interes­se?
Neem contact op met f.spij­kers@math4­all.nl of a.f.otten@math4­all.nl, of bezoek onze stand op de NWD2023.

 

Gastles KERN Wiskunde

Bent u be­nieuwd naar het materi­aal van KERN Wiskun­de en wat u ermee kunt doen in uw les? Schrijf u dan in voor een gastles!
Een ervaren docent uit het team van KERN Wiskun­de komt naar uw school en zal één lesuur verzor­gen. Deze les zal bestaan uit een Acade­mie, Wiskun­de in de Prak­tijk, Wiskun­deweet­je of Prakti­sche wiskun­de.
Heeft u interes­se?
Stuur een mail naar kernwis­kun­de@boom.nl. Dan nemen we contact met u op om de moge­lijkhe­den te bespre­ken.
 

 
redactie:Chantal Hulst-Neijenhuis, Jeanne Kok, Gerard Koolstra en Marja van der Wind
e-mail:redactie@wiskundebrief.nl
website:www.wiskundebrief.nl