nummer 914, 4 septem­ber 2022

In het laatste nummer voor de zomerva­kan­tie (WiskundE-brief 913) heeft Ton Groene­veld zelf al kort af­scheid genomen als redac­teur van deze Wiskun­dE-brief. Toch is er genoeg reden om nog even terug te blikken op de beteke­nis van Ton voor de Wiskun­dE-brief. Ik licht er een paar punten uit.
Ton heeft mede met de door hem geschre­ven softwa­re de produc­tie van de E-brief in sterke mate ge­stroom­lijnd en gepro­fessio­nali­seerd. Dat is voor een deel terug te zien in de verbe­ter­de opmaak, maar maakt ook het werken voor de redac­teu­ren een stuk pretti­ger. Het is fijn dat hij nog even beschik­baar blijft voor techni­sche onder­steu­ning. Eindre­dac­teur
De laatste jaren was Ton vooral eindre­dac­teur. Hij bekeek alles wat klaar lag voor publica­tie nog eens kri­tisch, schaaf­de artike­len bij en bewerk­te teksten waar hij dat nodig achtte soms grondig. Ook adver­ten­ties ontsnap­ten niet aan zijn aan­dacht. Als hij ze slecht geformu­leerd vond greep hij in. Soms kwam er een reactie, een enkele keer protest, maar meestal instem­ming met een tekst die duide­lijk verbe­terd was. De kwali­teit van de E-brief, vooral taalkun­dig en in het bijzon­der qua begrij­pelijk­heid, was voor hem een onder­werp van aanhou­den­de zorg. Prikke­lend
Veel van het werk van Ton gebeur­de buiten de schijn­wer­pers. De keren dat hij zelf met een pennen­vrucht naar buiten kwam was het vaak wel raak. Zijn stukjes waren veelal prikke­lend bedoeld. En zo werkten ze ook. Ik denk dan aan bijvoor­beeld Lange neus voor de reken­toets. En soms schreef hij een regel­rech­te harte­kreet, zoals Zonder leerlin­gen is er geen bal aan, geschre­ven in het begin van de corona-periode. Ton heeft meerder­de scholen in diverse streken van ons land van binnen­uit gekend. Zijn grote erva­ring en soms ongezou­ten mening waren zeer waarde­vol voor het redac­tie­werk. Belang­stel­ling voor de redac­tie?
Het zal even wennen zijn om zonder Ton in de redac­tie verder te gaan. In dit verband: we zijn nog op zoek naar een nieuwe redac­teur! Meer informa­tie over het redac­tie­werk vindt u in WiskundE-brief 913 en uiter­aard door een mailtje te sturen aan redac­tie@wiskun­de­brief.nl. Gerard Kool­stra

Er is in ons land discus­sie over de wijze waarop leerlin­gen aan het eind van de basis­school worden verwe­zen naar diverse soorten voortge­zet onder­wijs. Vaak wordt het beeld ge­schetst van een vroeg­tijdi­ge, min of meer defini­tie­ve selec­tie van leerlin­gen. Tegen deze achter­grond zijn voor­stel­len voor latere selec­tie begrij­pe­lijk. Echter, een aspect dat in de discus­sie vaak onderbe­licht blijft is dat in het voortge­zet, vooral in de eerste jaren, ook een belang­rijk deel van de selec­tie plaats­vindt. Sommige leerlin­gen ‘stromen af’ naar een lager niveau¹⁾, anderen ‘stromen op’ naar een hoger niveau. Cohort­stu­dies brengen dat goed in beeld, maar die worden – bij mijn weten – maar af en toe gepubli­ceerd. Op basis van de door DUO verza­mel­de cijfers²⁾ is echter wel een beeld te schet­sen. Forse op­stroom
Van de ruim 80 000 leerlin­gen die in 2019 plaats­na­men in een eerste klas op het vmbo waren er twee jaar later bijna 25 000 ‘opge­stroomd’ naar een hoger niveau. Dat is circa 30%. Bij de meisjes ging het zelfs om 34%. Voor de jaren daar­voor gaat ook steeds om (bijna) 30%. Van de bijna 80 000 kersver­se brug­klas­sers havo/vwo in 2018 was drie jaar later bijna 20% ‘afge­stroomd’ naar een lager niveau. Bij de jongens was het zelfs meer dan 20%. In golven
Niet alle leerlin­gen starten op havo/vwo of vmbo, er zijn ook scholen met "brede brug­klas­sen". Als we kijken naar alle bijna 192 000 leerlin­gen die in het najaar van 2018 in een eerste klas van het voortge­zet onder­wijs zaten, zien we dat bijna 15 000 (zo'n 8%) daarvan in de zomer van 2019 al opstro­men naar een hoger niveau. Een jaar later, aan het eind van klas 2, gaat het om nog eens zo’n 12 500 leerlin­gen. En nog een jaar later, aan het eind van klas 3 volgt nog een vrij kleine groep: ruim 1 400 leerlin­gen. Totaal³⁾ gaat het om bijna 29.000 leerlin­gen, 15% van de groep waarmee gestart is. De af­stroom naar een lager niveau is nauwe­lijks kleiner, maar heel anders ver­deeld. Aan het eind van de eerste stroom­den ruim 7 300 leerlin­gen af, aan het eind van de tweede waren dat er 8 800 en aan het eind van het derde zelfs ruim 9 600. De af­stroom vindt dus in het alge­meen wat later plaats dan de op­stroom. In het totaal gaat het om een kleine 26 000 leerlin­gen, ruim 13% van de begin­groep.
Hieron­der is een en ander in beeld ge­bracht. De cijfers van voor­gaan­de jaren laten een verge­lijk­baar beeld zien.
De ver­schil­len tussen jongens en meisjes zijn opmerke­lijk, maar niet echt verras­send. Bij de meisjes is de op­stroom bedui­dend groter dan de af­stroom, bij de jongens is dat net anders­om. Dat past binnen het beeld dat meisjes het in het voortge­zet onder­wijs het vaak beter ‘doen’ dan jongens. gk
-----------

1. Over de rang­schik­king van oplei­ding van laag naar hoog valt nog wel het een en andere te zeggen, maar in dit stukje hante­ren we de gebrui­kelij­ke termino­lo­gie.
2. Bereik­baar via deze link.
3. Tegen het optel­len van deze aantal­len is wel wat in te brengen, maar voor een globale schat­ting lijkt het me een accepta­be­le methode.

Begin juli was de eerste bijeen­komst van het kern­doel­team rekenen-wiskun­de. Deze groep van 16 mensen gaat onder regie van SLO zowel voor het primair onder­wijs als de onder­bouw van het voortge­zet onder­wijs de kerndoe­len opnieuw formule­ren en concre­tise­ren. De bedoe­ling is dat aan het eind van dit school­jaar de nieuwe concept­doe­len klaar zijn. Het team bestaat uit acht leraren, vier vakex­perts drie curricu­lumex­perts, en een proces­regis­seur. Van de leraren zijn er drie werk­zaam in het voortge­zet onder­wijs, vier in het primair onder­wijs, en een aan een experi­men­teel 10-14 project. De vier vakex­perts zijn allen werk­zaam bij een leraren­oplei­ding of Pabo. De curricu­lumex­perts zijn werk­zaam bij SLO. Meer informa­tie kunt u vinden via deze link.

De afgelo­pen maanden is uitge­breid gespro­ken over het Master­plan Basis­vaardig­he­den, waarvan wiskun­de er één is. In septem­ber praat het ministe­rie van OCW verder met mensen uit de onder­wijs­prak­tijk om dieper in te gaan op een aantal thema’s die in de vorige gesprek­ken naar voren kwamen. Het Master­plan Basis­vaardig­he­den heeft als doel om scholen te onder­steu­nen bij het ontwik­ke­len van onder­meer wiskun­di­ge vaardig­he­den. Het is de bedoe­ling om structu­reel financi­ë­le midde­len te verde­len over scholen die dat het meest nodig hebben. Verder moet perma­nent publie­ke onder­steu­ning voor alle scholen beschik­baar komen. Bijeen­kom­sten
Op woens­dag 14 en 21 septem­ber zijn er een aantal themati­sche digita­le sessies van twee uur (via Teams) waarin onder andere van leraren inbreng wordt ge­vraagd. Op woens­dag 28 septem­ber is er van 16:00 – 19:30 een fysieke bijeen­komst op het ministe­rie van OCW in Den Haag. Deze bijeen­komst start plenair, waarna in ver­schil­len­de sessies verder gespro­ken wordt. Afgeslo­ten wordt met een lichte maal­tijd en de kans om nog met elkaar door te praten en te netwer­ken. In­schrij­ving
Wilt u meeden­ken over de invul­ling van het master­plan basis­vaardig­he­den? Geef u dan uiter­lijk 7 septem­ber op!
Bij overin­schrij­ving wordt er geloot. Als u zich heeft inge­schre­ven ont­vangt u op 9 septem­ber een bevesti­ging van deelna­me met meer informa­tie over de sessies en eventu­eel de link voor de Teams­vergade­ring of een bericht dat u bent uitge­loot. Subsi­dierege­ling
Inmid­dels is de subsi­dierege­ling Verbete­ring basis­vaardig­he­den openge­steld. Hier vindt u daar­over informa­tie. Scholen kunnen tot 23 septem­ber een aan­vraag doen.

De jaarver­gade­ring/studie­dag van de NVvW is dit jaar op zater­dag 5 novem­ber. Het thema is Wiskun­de in eenheid. De NVvW is op zoek naar work­shoplei­ders en het zou leuk zijn als eenheid op een of andere manier terug­komt in de work­shops. Voor de hand liggend zijn eenhe­den en machten van 10 of de een­heids­cir­kel met een verras­sen­de insteek. Maar met dit thema kunt u veel meer kanten op. Denk bijvoor­beeld aan een wiskun­di­ge benade­ring van 1. Of eens moet de eerste keer zijn, om goede praktij­ken te delen met collega’s met minder erva­ring? Welke werkvor­men kunt u als begin­nen­de wiskun­dele­raar inzet­ten en welke leveren meteen de eerste keer een succes op? Een ander didac­tisch thema is de rol van wiskun­de in klas 1. De eerste klas van het voortge­zet onder­wijs is het start­punt van wiskun­de in het voortge­zet onder­wijs. Leerlin­gen hebben vaak hoge verwach­tin­gen van ons vak of zijn er juist onzeker over. In klas 1 zet u de trend voor wat wiskun­de voor een leer­ling is en hun verhou­ding tot dit vak. Hoe geeft u daar vorm aan? Andere invals­hoe­ken zijn ook welkom. Naast wiskun­di­ge en didacti­sche onder­wer­pen bestaan ook maat­schappe­lij­ke perspec­tie­ven op eenheid. Wat kunt u in uw lessen doen om bij te dragen aan meer maat­schappe­lij­ke eenheid in deze roerige tijd? We denken dan aan thema’s als kansen­gelijk­heid en achter­stan­den door Corona. Hoe kunnen wiskun­deles­sen hierin helpen? Kortom, laat Wiskun­de in eenheid een inspire­rend thema zijn. De NVvW nodigt u uit om samen of alleen kennis en ervarin­gen te delen. De vereni­ging is erop uit om met deze studie­dag weer een unieke gelegen­heid te bieden om elkaar te ontmoe­ten en te inspire­ren! Heeft u ideeën voor een work­shop? Mail dan naar studie­dag@nvvw.nl.

Het College voor Toetsen en Examens (CvTE) heeft in juli 2022 offici­eel bekend gemaakt welke grafi­sche rekenma­chi­nes er op het Cen­traal Examen wiskun­de (havo/vwo) van 2023 ge­bruikt mogen worden en wat de ge­bruiks­voor­waar­den hierbij zijn. Twee types waren in 2022 nog wel toege­staan, maar komend jaar niet meer. De machi­nes die in 2023 in elk geval zijn toege­staan zijn:

• Casio fx-9860GII(SD)
• Casio fx-CG50
• HP Prime
• TI-84 Plus CE-T
• TI-Nspire CX (alleen de versie zonder CAS)
• TI-Nspire CX II-T (zowel versie met als zonder CAS)
• de grafi­sche rekenma­chi­ne van Num­Works

Oudere types die eerder wel waren toege­staan, zoals de Casio fx-CG20 en TI-84 Plus T (basis­­ver­sie met LED lampje), zijn niet meer toege­staan. Ge­bruiks­voor­waar­den
Met het examen wordt ge­toetst of leerlin­gen over bepaal­de vaardig­he­den beschik­ken. Deze vaardig­he­den zijn in de sylla­bus vastge­legd. Een grafi­sche rekenma­chi­ne is op het cen­traal examen alleen toege­staan als deze het toetsen van deze vaardig­he­den moge­lijk laat zijn. Het geheu­gen en de func­ties die deze vaardig­he­den overbo­dig maken moeten dus geblok­keerd zijn door een door het CvTE goedge­keur­de examen­stand. Dat houdt onder meer in dat applica­ties, program­ma's en (tekst)bestan­den niet benader­baar of bruik­baar zijn en dat een eventue­le CAS-functio­nali­teit niet beschik­baar is. Het moet direct zicht­baar zijn of een machine in examen­stand staat. Dit moet op ieder moment tijdens het examen te contro­le­ren zijn zonder de kandi­daat te storen. Verder gelden nog de volgen­de beper­kin­gen:

1. Een grafi­sche rekenma­chi­ne mag tijdens het examen niet op het licht­net worden aange­slo­ten of met andere appara­tuur worden verbon­den.
2. Het is een kandi­daat niet toege­staan tijdens het examen gebruik te maken van de grafi­sche rekenma­chi­ne van een andere kandi­daat.
3. Het is niet toege­staan dat de kandi­daat tegelij­ker­tijd de beschik­king heeft over meer dan één (grafi­sche) rekenma­chi­ne.
4. In machi­nes met een SD-slot mag zich geen SD-kaart bevin­den.

Net na het ver­schij­nen van de laatste WiskundEbrief van vorig school­jaar zijn op 5 juli de Fields­medail­les toege­kend. De vier win­naars zijn June Huh, Hugo Duminil-Copin, James Maynard en Maryna Viazov­ska.

• Hugo Duminil-Copin is 36 en werkt aan het Insti­tut des Hautes Études Scienti­fi­ques net ten zuiden van Parijs. Daar staan in de tuin school­bor­den om buiten wiskun­di­ge ideeën te kunnen uitwis­se­len. Hij won de prijs voor magneti­sche velden die hij verge­lijkt met een fontein in de wind. Die waait één kant op, maar wat een indivi­due­le druppel doet is niet te bepalen. Wel kan het typi­sche gedrag van de drup­pels bepaald worden. Om te voorko­men dat model­len steeds ingewik­kel­der worden is Hugo Duminil-Copin steeds op zoek naar mecha­nis­men om tot een zo alge­meen en robuust moge­lijk model te komen. Dat doet hij door creatie­ve ideeën te opperen en niet bang te zijn dat een idee later niet blijk te kloppen.
• Maryna Viazov­ska (37) werkt aan het Swiss Federal Insti­tute of Techno­lo­gy, onder­deel van de ETH in Zürich. Zij bestu­deert onder meer meetkun­di­ge optima­lisa­ties in hogere dimen­sies. Ze krijgt de medail­le voor het bewijs dat een specia­le stape­ling de dicht­ste is voor identie­ke bollen in de achtste dimen­sie en voor andere bijdra­gen aan verwan­te extre­men- en interpo­latie­proble­men in de Fourier­analy­se. Zij komt uit Kyiv (ook wel aange­duid als Kiev) en is de tweede vrouw die de Fields­medail­le wint.
• June Huh is 39 en werkt aan Prince­ton Univer­si­ty in de Verenig­de Staten. Hij effende het pad voor de chroma­ti­sche meetkun­de. Hij bena­drukt hoe fijn het is te puzze­len en deel uit te maken van een netwerk van mensen die bijdra­gen aan het zoeken van wiskun­di­ge waarhe­den. Het pad naar de waar­heid is niet recht en is voor ieder­een anders. En wiskun­de is een manier om iets te zeggen wat moei­lijk in woorden te vatten is. June Huh won de medail­le onder­meer voor de bewij­zen van stellin­gen over meetkun­di­ge stape­lin­gen en vector­ruim­tes.
• James Maynard is 35 en werkt aan de Univer­si­ty of Oxford in Enge­land. Hij bestu­deert de ruimte tussen priemge­tal­len. Hij is op zoek naar orde in de chaos door als het ware door de oogha­ren te kijken om structu­ren boven water te halen en die vervol­gens te bestude­ren. Ook zoekt hij naar nieuwe wiskun­di­ge midde­len om die structu­ren te begrij­pen.

De Fields­medail­le wordt iedere vier jaar uitge­reikt door de Interna­tio­nal Mathema­ti­cal Union aan door­gaans vier wiskun­di­gen onder de veertig. Zowel de Abel­prijs als de Fields­medail­le zijn presti­gieu­ze prijzen voor wiskun­di­gen. De Abel­prijs wordt ieder jaar uitge­reikt en wordt wel de Nobel­prijs voor wiskun­de genoemd, terwijl de Fields­medail­le eens in de vier jaar wordt uitge­reikt en daarom wel wordt vergele­ken met een olympi­sche medail­le. Normaal gespro­ken wordt de medail­le uitge­reikt tijdens het vier­jaar­lijk­se Interna­tiona­le Congres van de Wiskun­de. Na de Russi­sche inval in Oekraï­ne vond dit congres online plaats in plaats van in Sint Peters­burg en is de medail­le-uitrei­king naar Helsin­ki ver­plaatst.

Bij de Interna­tiona­le Wiskun­de Olympia­de in Oslo heeft Casper Madle­ner (17) een specta­culai­re presta­tie neerge­zet door met 37 van de 42 punten 19e van de wereld te worden, ruim­schoots voldoen­de voor een gouden medail­le. Jelle Bloemen­daal (18) en Kees den Tex (18) behaal­den elk een bronzen plak, terwijl de andere drie deelne­mers ieder met een eervol­le vermel­ding zijn thuisge­ko­men. De Interna­tiona­le Wiskun­de Olympia­de is ’s werelds meest presti­gieu­ze wiskun­dewed­strijd. Na twee jaar van corona­beper­kin­gen konden dit jaar weer meer dan honderd landen­teams bijeen­ko­men, in Oslo in Noorwe­gen. Op twee achter­eenvol­gen­de dagen kregen de scholie­ren drie opgaven voor hun kiezen die ook voor profes­sione­le wiskun­di­gen erg lastig kunnen zijn. Zij kregen steeds vier en een half uur de tijd om de opgaven op te lossen, waarbij voor elke opgave zeven punten te verdie­nen waren. De resulta­ten van de indivi­due­le leerlin­gen zijn als volgt:

kleur	punten	naam	klas	school
goud	37	Casper Madle­ner	6 vwo	Leo Kanner­colle­ge Leiden
brons	25	Jelle Bloemen­daal?	6 vwo	Corlaer College Nijkerk
brons	23	Kees den Tex	6 vwo	Gemeen­te­lijk Gymnasi­um Hilver­sum
eervol	21	Lars Pos	6 vwo	Stadsly­ce­um Gronin­gen
eervol	20	Mads Kok	5 vwo	U­trechts Stede­lijk Gymnasi­um
eervol	19	Lance Bakker	5 vwo	Katho­lie­ke Scholen­gemeen­schap Hoofd­dorp

Een eervol­le vermel­ding wordt gegeven aan de deelne­mers die geen medail­le hebben gehaald, maar wel min­stens een van de zes opgaven fout­loos hebben opge­lost. Lars, Mads en Lance hadden er ieder zelfs twee of drie opge­lost. In totaal namen 589 scholie­ren deel, waarvan de beste 44 een gouden medail­le, de 101 besten daarna een zilve­ren en de volgen­de 140 deelne­mers een bronzen medail­le kregen. De wed­strijd is gewon­nen door China, gevolgd door Zuid-Korea en de Verenig­de Staten. Neder­land is met in totaal 145 punten 40e van de 104 deelne­men­de landen gewor­den. Het Neder­land­se team werd bege­leid door Ward van der Schoot (Applied Crypto­graphy and Quantum Applica­tions, TNO), Johan Konter (Univer­si­teit Leiden) en Quin­tijn Puite (Techni­sche Univer­si­teit Eindho­ven en Alber­dingk Thijm College Hilver­sum).

Ieder jaar worden de beste 200 leerlin­gen van de Kangoe­roewed­strijd uit klas 1 en 2 van de middel­ba­re school, uitgeno­digd voor de Junior Wiskun­de Olympia­de (JWO). Dit jaar vindt de JWO plaats op 24 septem­ber op de VU. Hier­voor ben ik op zoek naar een aantal vrijwil­li­gers. Het gaat om mensen die mij willen helpen de dag in goede banen te leiden: helpen met de regi­stra­tie, leerlin­gen van de ene naar de andere locatie brengen en de olympia­de nakij­ken in de middag. Alle hulp is welkom, ook als u maar een dagdeel beschik­baar bent of bijvoor­beeld alleen wilt nakij­ken of een andere speci­fie­ke taak wilt doen. U krijgt koffie/thee/lunch geduren­de de dag en een kleine vergoe­ding, 20 euro in de vorm van een boeken­bon. Meer informa­tie en het dagpro­gram­ma staan op deze site. Stuur me een mailtje als u meer informa­tie wilt of u wilt opgeven als vrijwil­li­ger voor deze dag! Rianne de Heide (r.de.heide@vu.nl)

Sinds onge­veer een half jaar zitten er zo'n 200 Oekra­ïen­se vluchte­lin­gen in Ede/Hars­kamp, waarvan 65 tussen de 12 en 17 jaar oud. In Ede is speci­aal voor deze groep een nieuwe locatie van een Interna­tiona­le Schakel­klas opge­richt. Voorlo­pig krijgen zij de vakken Engels, sport, beelden­de vorming, rekenen en wiskun­de. Ik nam de laatste maanden van het afgelo­pen school­jaar het wiskun­de-deel voor mijn reke­ning en wil graag mijn erva­ring delen met collega's. Doel van de schakel­klas is om de leerlin­gen binnen twee jaar klaar te stomen voor het regulie­re onder­wijs en/of vervolg­onder­wijs. Het leren van Neder­lands is dus belang­rijk; de vakken rekenen/wiskun­de worden/werden oneer­bie­dig gezegd, mis­bruikt om ze Neder­lands te leren. Dat komt het wiskun­de-niveau niet ten goede. Ik ben van mening dat ze ook nieuwe wiskun­de kunnen leren en ga voor de inhoud. Dat blijkt te lukken en dat wordt gewaar­deerd, maar het kan beter. Ik werk samen met een rekendo­cent en we moeten alles van begin af aan opbou­wen. Dat is, naast het gewone werk op een regulie­re school, een hele uitda­ging. Omdat er er op dit moment zo'n 60 000 Oekra­ïen­se vluchte­lin­gen in Neder­land zijn, kan het volgens mij niet anders zijn dan dat er meer mensen (wiskun­dedocen­ten) ditzelf­de in hun eigen woon/werk­plaats aan het doen zijn. Ik vraag me dan ook af of er geen winst te halen is door een bepaal­de vorm van samen­wer­king. Ik denk dan aan bijvoor­beeld het uitwis­se­len van lespro­gram­ma's, woorden­lijs­ten, lesmate­ri­aal, uitleg­vi­deo's, tips en waar­schuwin­gen voor valkui­len (ik kan er al wel wat noemen). Vandaar mijn oproep om u te melden als u ook iets met wiskun­de in combina­tie met Oekraï­ne doet of als u collega's heeft die dit doen. Dan kunnen we kijken hoe we elkaar kunnen helpen. Erik Nauta nautae­rik@yahoo.co.uk

Wiskun­de is mooi en heeft onein­dig veel toepas­sin­gen. Dat is het uit­gangs­punt van Imagina­ry: de pracht en kracht van wiskun­de. Van 1 tot en met 21 oktober is deze reizen­de wiskun­deten­toon­stel­ling te zien op het Utrecht Science Park. De tentoon­stel­ling en bijbeho­ren­de lezin­gen zijn voor ieder­een vrij toegan­ke­lijk. Een rondlei­ding voor een school­klas kunt u hier reserve­ren. En via deze pagina zijn plaat­sen voor de lezin­gen te reserve­ren. De tentoon­stel­ling is een initia­tief van Plat­form Wiskun­de Neder­land en Plat­form Wiskun­de Vlaande­ren, in samen­wer­king met alle Neder­land­se en Vlaamse univer­sitei­ten.

	Jan Hogen­dijk

Ter gelegen­heid van de pensio­ne­ring van Jan Hogen­dijk vindt op vrijdag 9 septem­ber een symposi­um plaats. Hij is hoogle­raar Geschie­de­nis van de Wiskun­de in Utrecht. Bij veel leraren is hij bekend om work­shops die hij onder­meer gaf op de Neder­land­se Wiskun­deda­gen. Het program­ma is als volgt:

tijd	titel	spreker
13.15	Astro­labes in the Nor­thern Nether­lands	Rob van Gent (Univer­si­teit Utrecht)
13.45	A 9th-century Arabic transla­ti­on of Ptolemy's Alma­gest	Pouyan Rexvani (Bayeri­sche Akade­mie der Wissen­schaf­ten)
14.15	Not without math: history of astrono­my	Frank Verbunt (Radbout Univer­si­teit Nijme­gen)
14.45		Wilfred de Graaf (Univer­si­teit Utrecht)
15.15	Pauze met koffie en thee
15.35	Harmo­nic numbers	Hendrik Lenstra (Leiden Univer­si­teit)
16.10	Frisian mathema­tics in the digital age: Ian Beernts and Pibe Wouters (1612-1613)	Jan Hogen­dijk
17.00	Drankje in de biblio­theek van het Mathema­tisch Insti­tuut

Het symposi­um is in Utrecht in zaal Cosmos van het Victor J. Konings­berger­ge­bouw (KBG) en is vrij toegan­ke­lijk. Aanmel­den is niet nodig.

Vanuit het Europe­se project GEM en Neder­land­se U-Talent wordt er een drie­daag­se georga­ni­seerd voor meisjes in 4/5 havo/vwo. De drie­daag­se vindt plaats van 24 tot en met 26 oktober in Utrecht. De meisjes werken elke dag aan een intrige­rend thema: Bomen, Zien en Ontwer­pen en ze bezoe­ken de Imagina­ry-tentoon­stel­ling. Deelna­me is gratis. Heeft u meisjes in de klas die dit willen? U kunt ze attende­ren op deze link.

Het Freuden­thal Insti­tuut werkt met vijf andere landen samen aan het Euro­pees project Teach4­Life. Hier­voor worden nog partici­pan­ten gezocht. In dit project kunt u werken aan uw eigen bèta-didac­tiek-vaardig­he­den, collega’s ontmoe­ten in Neder­land en Europa, werken aan uw eigen carriè­re-moge­lijkhe­den en nieuw lesmate­ri­aal voor in de klas ontwik­ke­len. U kunt deelne­men als u les­geeft in een bètavak of student bent aan een bèta-leraren­oplei­ding (2e en 1e graads en pabo). Ook vakex­perts, zoals leraren­oplei­ders en coördi­nato­ren vak­steun­pun­ten, zijn welkom. Het gaat dus naast wiskun­de ook om andere exacte vakken. Naast het drie keer invul­len van een korte vragen­lijst (aan het begin, halver­we­ge en aan het eind) vragen we van u om geduren­de een half jaar (septem­ber t/m maart) 30 tot 90 minuten per maand actief te zijn op een speci­aal hier­voor gemaakt online plat­form. Als kleine geste van dank ont­vangt u een cadeau­bon van 35 euro. Op de website vindt u meer informa­tie. Ook is er een flyer. U kunt zich via deze link in­schrij­ven.

Tijd­stip	Evene­ment (Volg de link voor details)	Organi­sa­tie
7 septem­ber 2022	Uiter­ste datum aanmel­ding bijeen­kom­sten basis­vaardig­he­den.	OCW
9 septem­ber 2022	Symposi­um Jan Hogen­dijk.	Mathema­ti­sche Insti­tuut Univer­si­teit Utrecht
13 septem­ber 2022	Raadple­ging concept examen­program­ma’s wiskun­de vmbo.	SLO
1 oktober 2022	Symposi­um Machti­ge Verha­len.	Werk­groep Geschie­de­nis (NVvW)
1 t/m 21 oktober 2022	Imagina­ry in Utrecht.	Plat­form Wiskun­de Neder­land
11 oktober 2022	Herfst­da­gen voor meisjes 4/5 havo/vwo in Utrecht.	U-talent
24 t/m 26 oktober 2022	Docen­ten­dag wiskun­de (wiskun­dedia­loog).	Radboud Univer­si­teit
5 novem­ber 2022	Jaarver­gade­ring/Studie­dag.	Neder­land­se Vereni­ging van Wiskun­delera­ren
11 novem­ber 2022	Voorron­de Alympia­de.	Freuden­thal Insti­tuut
7 decem­ber 2022	Start in­schrij­ving NWD.	Freuden­thal Insti­tuut
16 tot en met 26 januari 2023	Eerste ronde Neder­land­se Wiskun­de Olympia­de 2023.	Stich­ting Neder­land­se Wiskun­de Olympia­de
14 en 15 april 2023	Nationa­le Wiskun­de Dagen (meer info in nr 915).	Freuden­thal Insti­tuut

Schaf een TI-84 Plus CE-T Python Edition aan. Nu stan­daard inclu­sief gratis 3-jarige licen­tie voor projec­tiesoft­ware. Of een TI-Nspire™ CX II-T- hand­held. Of een van onze andere produc­ten tegen geredu­ceerd tarief. Te verkrij­gen in onze webshop speci­aal voor docen­ten. Bestel nu!

De gratis docent­licen­tie geeft toegang tot het docen­tenmate­ri­aal én het digita­le lesmate­ri­aal van de leerlin­gen van alle niveaus van vmbo tot en met gymnasi­um/vwo+. De leer­lingli­cen­ties zijn ver­nieuwd. Ook leerlin­gen kunnen nu bij al het digita­le lesmate­ri­aal van alle beschik­ba­re leerja­ren en niveaus. Werkt u al met KERN Wiskun­de? Meld u aan voor een gratis online start­trai­ning op donder­dag 8 septem­ber om 15.30 uur. U krijgt daar informa­tie over het gebruik van het docen­tenmate­ri­aal en de leer­lingli­cen­ties.