nummer 860, 5 januari 2020
Dit nummer wordt gestuurd naar circa 4850 adressen.
|
De WiskundE-brief is een digitale nieuwsbrief, gericht op wiskundedocenten in het voortgezet onderwijs,
met als doel om een snelle onderlinge uitwisseling van informatie en
meningen mogelijk te maken. De brief verschijnt buiten de schoolvakanties ongeveer
één keer per week. Het abonnement is gratis.
Uw bijdragen aan de WiskundE-brief zijn welkom op het e-mailadres
van de redactie. Op de website van de WiskundE-brief
kunt u zich abonneren, vindt u alle voorwaarden en advertentietarieven en kunt u oude nummers nalezen.
|
Artikelen en bijdragen | | |
Vacatures in het onderwijs | | |
Advertenties | | |
Lerarentekort
|
| | Minister van Engelshoven | | |
Op 16 december 2019 informeerde minister van Engelshoven
de tweede kamer met
een
Kamerbrief over de arbeidsmarkt voor leraren. In die brief geeft
zij een overzicht van de verwachte lerarentekorten voor de komende 10
jaar. De verstrekte gegevens komen van het instituut "CentERdata".
De brief van minister van Engelshoven wordt vergezeld door
een zestal artikelen die prognoses bevatten voor het primair onderwijs,
het voortgezet onderwijs en het middelbaar beroepsonderwijs. De prognoses
zijn gemaakt met behulp van zeer actuele gegevens, waaronder de
referentieraming 2019 van OCW en de formatiegegevens tot en met 1
oktober 2018.
Wisselende prognoses
De gepresenteerde cijfers gaan uit van een neutraal conjunctuurscenario.
Hierdoor voorspelt de huidig arbeidsmarktrapportage iets lagere tekorten
dan de vorige rapportage, die nog uitging van een een optimistisch
conjunctuurscenario. Het blijkt namelijk dat mensen zich bij een
pessimistischer conjunctuurscenario meer aangetrokken voelen tot het
onderwijs.
De ten opzichte van 2018 voorspelde extra onvervulde vraag naar
wiskundeleraren in het voortgezet onderwijs, bij neutraal
conjunctuurverloop, heb ik weergegeven in de grafiek hieronder.
De grafiek laat de toenemende krapte zien. De getallen
uit de grafiek moeten dus nog bij de reeds bestaande tekorten
worden opgeteld.
Krapte per vak
vak |
2024 |
2029 |
Informatica |
26,0% |
37,6% |
Klassieke talen |
9,6% |
16,9% |
Natuurkunde |
9,1% |
12,5% |
Duits |
8,7% |
12,8% |
Scheikunde |
8,5% |
12,0% |
Frans |
7,7% |
14,4% |
Wiskunde |
5,2% |
6,5% |
Nederlands |
2,2% |
0,3% |
Levensbeschouwing |
1,2% |
1,6% |
Maatschappijleer |
0,7% |
0,6% |
Techniek |
0,7% |
0,6% |
Aardrijkskunde |
0,6% |
0,6% |
Gezondheidszorg en welzijn |
0,6% |
0,7% |
Biologie |
0,4% |
0,4% |
Economie |
0,4% |
0,5% |
Geschiedenis |
0,4% |
0,5% |
Engels |
0,3% |
0,3% |
Praktijkonderwijs |
0,3% |
0,3% |
CKV, kunstvakken |
0,2% |
0,3% |
Lichamelijke opvoeding |
0,2% |
0,3% |
Overige vakken |
0,1% |
0,1% |
Totaal |
2,2% |
3,0% |
|
Vanzelfsprekend verschillen de tekorten aan leraren per vak.
Percentueel staat het vak informatica bovenaan, gevolgd door
de klassieke talen. Maar omdat dit 'kleine' vakken zijn, staan
zij in absolute zin uiteraard niet aan de top. Natuurkunde,
scheikunde, Duits, Frans en wiskunde zijn ook in absolute zin
duidelijke tekortvakken, zowel in 2024 als in 2029.
Binnen het voortgezet onderwijs blijft het beeld redelijk stabiel,
in die zin dat de tekortvakken ieder jaar weer bijna hetzelfde
beeld geven. Opvallend is echter de opkomst van Nederlands als
tekortvak. De tabel rechts laat duidelijk zien bij welke vakken
de tekorten binnen het voortgezet onderwijs in relatieve zin het
hardst aankomen.
Vertekend beeld
Binnen het voortgezet onderwijs worden tekorten vaak opgevangen
door leraren die onbevoegd of onderbevoegd zijn. Hiedoor ontstaat
er een vertekend beeld en is de werkelijke situatie vaak ernstiger.
Uit de IPTO-bevoegdheidsmeting [Vloet et al, 2019] blijkt dat er
op het meetpunt van 1 oktober 2018 ongeveer 12,5% van alle lessen
niet door bevoegde docenten werden gegeven. Voor sommige vakken
ligt dat percentage flink boven dit gemiddelde; voor wiskunde gold
in oktober 2018 dat ongeveer 18% van de lessen onbevoegd werden
gegeven.
Voorspellen is lastig
Een kanttekening van minister van Engelshoven bij de Kamerbrief
luidt: "De raming gaat uit van gelijkblijvende omstandigheden,
uitgaande van de startsituatie van oktober 2018". De
gelijkblijvende omstandigheden die van Engelshoven aanhaalt,
zijn volgens mij volstrekt niet aan de orde. Neem bijvoorbeeld de
verwachte daling in leerlingenaantallen voor de komende jaren. Of
denk eens aan de verhoging van de pensioengerechtigde leeftijd.
Verder laten de recente instroomcijfers zien dat de animo voor een
opleiding tot docent daalt. De voorlopige aanmeldingscijfers doen
vermoeden dat de daling van het aantal aanmeldingen voor
lerarenopleidingen zich zal doorzetten.
Het verleden laat steeds weer zien dat de toekomst erg lastig te
voorspellen is. Laten we hopen dat het allemaal wat mee zal vallen.
tvdb
|
Toekomst van rekenen binnen het voortgezet onderwijs
|
| | Minister Slob | | |
In december 2019 heeft minister Slob een brief gepubliceerd
waarin iets meer duidelijkheid wordt gegeven over de toekomst van
het vak rekenen binnen het voortgezet onderwijs. Leerlingen zonder
wiskunde moeten een schoolexamen afleggen. Voor leerlingen met
wiskunde in hun pakket wordt er weinig geregeld.
Op 6 december 2019 is de
noodzakelijke
wetswijziging met betrekking tot de afschaffing van de rekentoets
met ingang van het lopende schooljaar als voorstel bij de Tweede
Kamer ingediend. Het wetsvoorstel biedt ook een grondslag voor het
schoolexamen rekenen leerlingen die geen eindexamen wiskunde afleggen.
Het gaat hierbij om 5% tot 6% van de havoleerlingen, ongeveer 10%
van de leerlingen vmbo gemengde leerweg en ongeveer 19% van de leerlingen
vmbo basis en kader. Dit schoolexamen is vanaf schooljaar 2020-2021 verplicht
maar telt niet mee in de bepaling van de examenuitslag. Het
behaalde cijfer voor het schoolexamen rekenen moet wel worden vermeld
op een bijlage bij de cijferlijst. Nadere voorschriften zullen door middel
van algemene maatregelen van bestuur later verder uitgewerkt worden.
Invulling van het vak
Over de wijze waarop scholen het rekenonderwijs vorm moeten gaan
geven, wordt wettelijk niets geregeld. Scholen zijn daarin dus vrij.
De Raad van State heeft in
zijn
advies van 6 december 2019 hierover enkele kritische opmerkingen
gemaakt:
"De Afdeling plaatst vraagtekens bij het afschaffen van de rekentoets
zonder dat het alternatief dat daarvoor thans wordt ontwikkeld gereed
is. Zij legt daaraan het volgende ten grondslag.
In het regeerakkoord is uitdrukking gegeven aan de wens om het
rekenonderwijs te versterken en te verbeteren. De Afdeling heeft er
eerder op gewezen dat daarvoor vooral verdere investeringen in goed
rekenonderwijs relevant zijn. Daarbij moeten ook de referentieniveaus
worden bezien. Om voorts te kunnen vaststellen of in de
rekenvaardigheden van leerlingen daadwerkelijk verbeteringen
optreden, is van belang dat hun prestaties worden gemonitord. Wanneer
dit alles niet gebeurt, bestaat het risico dat de aandacht en inzet
voor het rekenonderwijs zullen verslappen. Dat is onwenselijk, te
meer omdat het percentage leerlingen dat een voldoende voor de
rekentoets haalt na een gestage stijging in de periode 2014/2017 in
2018 over de gehele linie is gedaald." |
Via
een
internetconsultatie kunnen scholen, leraren, leerlingen en ouders
nog tot en met 13 januari 2020 op het besluit 'afschaffen rekentoets'
reageren.
gk
|
Zorgen over rekenniveau groep 8
Volgens in december 2019 vrijgegeven cijfers blijft het rekenniveau
aan het eind van het basisonderwijs achter bij de verwachtingen. Daarbij
komt dat, mede door de diversiteit in toetsen, er eigenlijk geen goed
beeld van het rekenniveau aan het eind van het primair onderwijs
bestaat.
De centrale rekentoets in het voortgezet onderwijs is weliswaar
afgeschaft maar bijna alle leerlingen van het basisonderwijs maken
in groep 8 een eindtoets waarin ook het rekenniveau wordt bepaald.
Dat niveau kan 1S, 1F of 'onder 1F' zijn. Niveau 1F (fundamenteel
niveau) wordt voor ongeveer 90% leerlingen haalbaar geacht terwijl
niveau 1S (streefniveau) bij de formulering van de Referentiekaders
Taal en Rekenen voor 65% van de leerlingen haalbaar werd geacht. De
nieuwste gegevens bevestigen het beeld dat die 65% bij lange na niet
wordt gehaald.
Wie op basis van de ontwikkeling in voorgaande jaren misschien dacht
dat dit jaar in ieder geval minstens de 50% zou worden gehaald, komt
bedrogen uit; het percentage is afgelopen jaar zelfs weer
wat gedaald:
Een lichtpuntje is wellicht dat het percentage leerlingen dat niveau
1F niet haalt, ruim onder de 10% blijft.
Grote verschillen tussen toetsen
De cijfers hierboven hebben betrekking op leerlingen van het
basisonderwijs met uitzondering van het speciaal basisonderwijs.
Ze zijn gebaseerd op de diverse eindtoetsen die de leerlingen in
groep 8 maken. Nog niet zo lang geleden maakten bijna alle
leerlingen uit groep 8 de bekende Citotoets. Nu maakt nog maar
ongeveer 50% van de leerlingen de "Centrale Eindtoets" van
CvTE/Cito. Belangrijke concurrenten zijn IEP (van bureau ICE,
ongeveer 30% marktaandeel) en Route-8 (van A-Vision, ongeveer
15% marktaandeel).
De grafiek hieronder laat een keerzijde zien van de vrijheid die
schoolbesturen tegenwoordig hebben bij de keuze voor de eindtoets
in groep 8. De resultaten zijn namelijk niet goed te vergelijken:
De resultaten met betrekking tot de door de leerlingen behaalde
referentieniveaus lopen bij de drie belangrijkste aanbieders van
eindtoetsen behoorlijk uiteen. Dat was in 2018 ook al het geval.
Zie bijvoorbeeld WiskundE-brief 831.
Significante verschillen
Ook wat betreft het schooladvies dat uit de toetsen rolt, zijn er
significante verschillen. Dat is een onwenselijke situatie die al
enige tijd door het ministerie wordt onderkend. Er wordt gewerkt
aan een oplossing om door middel van ankeropgaven, gelijke opgaven
die in alle toetsen moeten worden opgenomen, de resultaten beter
vergelijkbaar te maken.
Opmerkelijk is dat de resultaten van de eindtoetsen dit keer niet
naar buiten zijn gebracht met een begeleidende brief maar
'stilletjes' door de dienst DUO zijn gepubliceerd.
Er is in ieder geval ook wat het toetsen van het rekenen in het
basisonderwijs nog heel wat werk te doen.
gk
|
Schrijf u snel in voor de Wiskunde Olympiade
De eerste ronde van de Wiskunde Olympiade staat weer voor de deur.
U kunt zelf een geschikt tijdstip bepalen in de periode van 20 tot en
met 30 januari 2020 om de Wiskunde Olympiade op uw school te
organiseren.
Heeft u nog nooit eerder meegedaan? Hak de knoop door en organiseer
de Wiskunde Olympiade op uw school. Het organiseren kost u weinig
tijd en moeite. Dit is wat u moet doen:
-
Meld
u aan op de wedstrijdsite door bij gebruikersnaam en wachtwoord
de brincode van uw school in te vullen. De rest wijst zich dan vanzelf.
- Enthousiasmeer uw leerlingen om mee te doen.
- Druk zodra u een mail van ons heeft gekregen de opgaven
voor uw leerlingen af.
- Laat de leerlingen de opgaven binnen twee uur onder uw toezicht maken.
- Kijk of de antwoorden van de vier B-opgaven goed of fout zijn.
- Geef de resultaten via de wedstrijdsite door.
Er zijn aan de deelname aan de Wiskunde Olympiade geen kosten verbonden.
Inschrijven
De
inschrijving via de wedstrijdsite wordt donderdag 9 januari 2020
gesloten. Daarna kunt u zich nog wel inschrijven met uw oude account
of met een mail naar info@wiskundeolympiade.nl.
Wij zijn ervan overtuigd dat het weer een mooie eerste ronde van de
Wiskunde Olympiade zal worden. Wij wensen u veel succes en plezier
met de organisatie.
Melanie Steentjes ( melanie@wiskundeolympiade.nl)
Stichting Nederlandse Wiskunde Olympiade
|
Interviews met wetenschappers
Judith Lengkeek interviewde een serie wetenschappers over de
rol die nieuwsgierigheid en fascinatie in hun werk speelt. Thema's
zijn onder andere het verschil tussen natuurkundigen en wiskundigen,
het Langlandsprogramma, quantumcomputing, complexiteit en getaltheorie.
De interviews zijn in de vorm van een Podcastreeks beschikbaar
via
de website van Meromorf Press. Voor wiskundeleraren zijn
wellicht vooral de volgende interviews met begeleidend materiaal
interessant:
|
SmartPool zoekt een deskundige
SmartPool is een project van de Koninklijke Nederlandse
Biljart Bond (KNBB). Zie ook WiskundE-brief 834. De KNBB vindt dat poolen voor
jongeren enorm belangrijk kan zijn. Deze sport verhoogt wiskundige en
natuurkundige vaardigheden en is goed voor de concentratie en de
motoriek.
Het succes van SmartPool is voor een belangrijk deel te
danken aan de ontwikkeling van het lesmateriaal voor in de
wiskundelessen. Inmiddels wordt er binnen het voortgezet onderwijs
al op 41 scholen met SmartPool gewerkt.
Wiskundedocent gezocht
Voor de verdere ontwikkeling van ons lesmateriaal gaan wij een
projectteam met vrijwilligers inrichten. Dat projectteam moet
het materiaal verder gaan uitdenken. Het doel is om wiskundig
lesmateriaal op verschillende niveaus, van vmbo tot vwo, samen
te stellen en aan te vullen. Voor dat projectteam zoeken wij
een wiskundedocent, liefst met enige ervaring in het ontwikkelen
van lesmateriaal, die met ons mee kan denken en ons kan adviseren
zodat wij ons lesmateriaal en onze aanpak goed kunnen laten
aansluiten op het niveau en de leerdoelen van de verschillende
brugklassen.
Heeft u interesse? Mail dan naar Willem La Riviere via
info@knbb.nl onder vermelding van 'Ontwikkeling lesmateriaal
Smartproject'.
Ga naar www.smartpool.nl voor meer informatie over SmartPool.
|
Hoe denkt u over wiskunde C?
Op dit moment ben ik bezig met mijn afstudeeronderzoek voor de
lerarenopleiding wiskunde aan de Universiteit Twente. Als onderdeel
van mijn onderzoek neem ik een digitale enquête af bij
wiskundedocenten die lesgeven of hebben gegeven in de bovenbouw van
het vwo. Het onderzoek gaat over het beeld dat men heeft van wiskunde
C en in hoeverre dit overeenkomt met de realiteit.
U zou mij enorm helpen wanneer u mijn enquête in zou willen vullen.
Het kost u 10 tot 15 minuten. Ik verneem via die enquête graag hoe
uw school het vak wiskunde C organiseert en hoe u over wiskunde C
denkt. Ook als u op dit moment geen wiskunde C geeft, zijn uw
antwoorden voor mij waardevol. Het onderzoek loopt tot en met
vrijdag 17 januari 2020.
Mijn
enquête is te bereiken via deze link. Ik zou het enorm op prijs
stellen wanneer u deze link ook aan collega's zou willen doorgeven.
Liesbeth Klein Kranenbarg ( l.m.kleinkranenbarg@student.utwente.nl)
|
Formatief toetsen en handelen
Iedere twee maanden komen de deelnemers van Scholennetwerk
Wiskunde bijeen om over specifieke wiskundige thema's te overleggen.
Die thema's worden door de deelnemers bepaald en door enkele docenten
in samenwerking met vakdidactici voorbereid. Het uitnodigen van
gastsprekers behoort hierbij ook tot de mogelijkheden.
Het thema van de derde bijeenkomst is 'Formatief toetsen en handelen'.
Het lijkt wel of iedere school het formatief toetsen momenteel zelf
probeert uit te vinden. Bent u op uw school ook bezig met formatief
toetsen? Dan is deze bijeenkomst zeker iets voor u.
Vragen
Waarom is formatief toetsen en handelen belangrijk? Wat zijn wat dat
betreft de meest succesvolle strategieën? Wat is er op het gebied van
formatief toetsen en handelen al ontwikkeld? Dat zijn de vragen die we
tijdens de bijeenkomst zullen proberen te beantwoorden.
In deze derde bijeenkomst van het Scholennetwerk Wiskunde wisselen we
weer ervaringen en ideeën uit. Als voorbereiding op deze bijeenkomst
vragen wij u om uw eerste ervaringen en ideeën, en misschien zelfs
materialen, naar de bijeenkomst mee te nemen.
De bijeenkomst vindt plaats op woensdag 15 januari 2020 om 17:00 uur
in Delft.
Volg
deze link voor meer informatie of om u aan te melden.
|
Seminars voor docenten en leerlingen in Nijmegen
Het Radboud Pre-University College of Science organiseert
cursussen voor docenten en leerlingen. Voor docenten is er het
seminar 'Activerende Werkvormen' en voor leerlingen zijn er de
seminars 'Problem Solving' en 'FUN Math'.
Hieronder vindt u meer informatie over de seminars van het
Radboud Pre-University College of Science.
Seminar Activerende Werkvormen (docenten, 2 bijeenkomsten)
Na het succes van vorig jaar biedt de Radboud Universiteit op
woensdag 15 januari en donderdag 6 februari 2020 van 13:30 uur
tot 16:30 uur nogmaals een tweedaags 'Seminar Activerende
Werkvormen' aan. Het seminar wordt verzorgd door Martin
Bruggink en is bedoeld voor docenten van bètavakken binnen
het voortgezet onderwijs en voor studenten van lerarenopleidingen.
Het activeren van leerlingen is een belangrijk onderdeel van het
onderwijs. Er bestaan veel verschillende activerende werkvormen.
Tijdens de 'Masterclass Activerende Werkvormen' krijgt u
werkvormen aangereikt die u meteen in uw lespraktijk kunt inzetten.
Martin Bruggink is vakdidacticus informatica bij de
lerarenopleiding van de TU Delft en auteur van het boek
'Activerende Werkvormen voor Bètadocenten'.
De kosten bedragen € 80,= voor twee bijeenkomsten. Studenten van
lerarenopleidingen betalen € 50,=. Wanneer u alleen de eerste
bijeenkomst bijwoont, betaalt u de helft.
Volg
deze link voor meer informatie.
Seminar Problem Solving (bovenbouwleerlingen, 3 bijeenkomsten)
Tijdens het vak wiskunde moeten leerlingen wiskundige problemen
oplossen. De problemen in lesboeken zijn vaak niet zo lastig omdat
het duidelijk is welke wiskundige vaardigheden er moeten worden
gebruikt. Dat wordt later, tijdens de vervolgopleiding of
de beroepsuitoefening, wel anders. Tijdens deze bijeenkomsten
leren leerlingen om uitdagende wiskundige problemen aan te
pakken en op te lossen zonder dat de benodigde vaardigheden
zijn voorgekauwd. Zo worden zij wat meer voorbereid op alle
moeilijke wiskundige problemen die nog op hun pad liggen.
De drie bijeenkomsten worden op de donderdagmiddagen van 30 januari,
12 maart en 16 april 2020 gehouden. Er zijn aan deelname geen kosten
verbonden.
Volg
deze link voor meer informatie.
Seminar FUN Math (bovenbouwleerlingen, 3 bijeenkomsten)
Vinden uw leerlingen het leuk om lastige wiskundige puzzels
en raadsels op te lossen? Het Radboud PUC of Science organiseert
op de donderdagmiddagen van 13 februari, 19 maart en 23 april
2020 drie leuke en leerzame bijeenkomsten waar bovenbouwleerlingen
bij elkaar komen om hun hersenen eens goed te laten kraken.
Er zijn geen kosten verbonden aan dit seminar.
Volg
deze link voor meer informatie.
Tim van Lier, coördinator Mathematics
Radboud Pre-University College of Science
|
Vacatures in het onderwijs
Het plaatsen van vacaturemeldingen voor docenten wiskunde en rekenen is
gratis voor niet particuliere instellingen voor middelbaar en hoger onderwijs.
Voor de voorwaarden: zie www.wiskundebrief.nl.
Eerstegraads vacature te Assen
Het Dr Nassau College te Assen zoekt een eerstegraads
docent wiskunde (m/v) voor haar locatie Quintus. De
aanstellingsomvang is 0,7 tot 0,8 fte.
De volledige vacaturetekst met meer informatie over de functie
en de sollicitatieprocedure is te vinden op
www.dr.nassaucollege.nl.
|
Tweedegraads vacature te Sassenheim
Het Rijnlands Lyceum Sassenheim (RLS) zoekt een enthousiaste en
gedreven tweedegraads docent wiskunde voor 0,5 toto 0,6 fte.
Zoekt u een inspirerende en lerende omgeving waarbinnen u op creatieve
wijze inhoud kunt geven aan uw lessen? Dan komen wij graag met u
in contact.
Volg
deze link voor meer informatie.
|
|
|
Advertenties
Examenvoorbereiding vmbo met bettermarks
Wilt u uw leerlingen klaarstomen voor de examens met de
vertrouwde functionaliteiten van bettermarks? Dat kan; met
ingang van januari 2020 heeft bettermarks een doorlopende leerlijn
wiskunde vmbo inclusief proefexamens.
In totaal komen er zes examens beschikbaar, verdeeld over de
leerjaren 4B, 4K en 4KGT en compleet met ingebouwde hiatenanalyse,
gerichte feedback, verschillende varianten en theorie bij elke opgave.
Wilt u meer weten over de vmbo examenvoorbereiding? Wilt u de
examens misschien zelf uitproberen? Bezoek dan onze stand bij
de Panamaconferentie of de Nationale Wiskunde Dagen.
Of
vraag via deze link een demo-account aan.
|
Online bijscholingen GeoGebra
Tijdens de laagdrempelige webcursus "GeoGebra van A tot Z"
kunnen wiskundedocenten, maar ook hun leerlingen, uitgebreid kennis
maken met de vakdidactische mogelijkheden van de vijf verschillende
apps van GeoGebra.
Onze jarenlange ervaring in het gebruik van GeoGebra hebben we
gebundeld in een uitgebreide syllabus met onmiddellijk bruikbaar
lesmateriaal en bijhorende interactieve applets. Deelnemers kunnen
deze bijscholingen op eigen tempo, individueel of in een team, via
het internet op een tijdstip naar keuze volgen.
Ga voor meer informatie of om u in te schrijven naar het leerplatform
voor wiskunde op www.mathelo.net.
|
|
|