nummer 685, 9 novem­ber 2014

In de Tele­graaf van 6 novem­ber 2014 stond een artikel onder de kop "Leraar moet lesmate­riaal zelf maken". In dat artikel werd betoogd dat de macht van de grote onder­wijsuit­gevers moet worden gebro­ken. Wanneer docen­ten zelf hun leerma­teria­len maken, zo stond in het artikel, dan wordt het onder­wijs veel goedko­per. De Tweede Kamer staat jube­lend achter deze stel­ling. Initia­tieven die vraag en aanbod bij elkaar brengen, kunnen volgens woord­voer­ders uit­groeien tot het "Uber van het onder­wijs". Maar het is wel gemakke­lijk jubelen, want er wordt op die manier dan mis­schien wel een bespa­ring gereali­seerd maar de meeste politi­ci hebben geen flauw idee wat zich in het onder­wijs af­speelt. Knutse­len
Want laten we eerlijk zijn. Het auteur­schap is een vak apart en een goede docent is lang niet altijd een goede auteur. Wanneer zo'n docent zelf iets in elkaar knut­selt of wille­keurig wat lesmate­riaal van het web plukt, dan is het resul­taat heel vaak een didac­tisch ge­drocht. De consis­tente leerlij­nen zijn dan het eerste slacht­offer. Het is niet voor niets dat de auteurs­teams van Moderne Wiskun­de en Getal & Ruimte er, ondanks hun lange erva­ring, bij iedere nieuwe editie weer jaren van schrij­ven, her­schrij­ven en vergade­ren voor nodig hebben voordat alles qua leerlij­nen en inhoud weer een beetje op orde is. Goede leerboe­ken zijn inder­daad duur maar kwali­teit heeft nu eenmaal een prijs. Verder is er in de gerenom­meerde metho­des sprake van een breed aanbod aan creatie­ve, maat­schappe­lijk relevan­te en op het gekozen profiel toege­sneden contex­ten, zijn er uitwer­kingen, proef­werkbun­dels en andere hulpboe­ken beschik­baar en kun je desge­wenst online oefenen met bij de methode passend digi­taal materi­aal. Dat krijg je als indivi­duele docent met je zelf geschre­ven of bij elkaar geraap­te lesmate­riaal niet voor elkaar. Gratis of betaald?
En dan heb ik het nog niet eens over de facili­tering gehad. Docen­ten moeten hun lesmate­riaal zelf samen­stellen. Moet dat gratis? In de eigen vrije tijd? Gaan we hier de loyali­teit van de docent weer exploi­teren? Ach, natuur­lijk heb ook ik geduren­de mijn carriè­re zelf zo af en toe eens een lespak­ketje geschre­ven of samenge­steld uit be­staand lesmate­riaal. Collega’s moedig ik ook zeker aan om dat zo af en toe ook eens te doen. Maar het zelf schrij­ven van al je lesmate­riaal en het afschaf­fen van alle leerboe­ken is natuur­lijk een heel ander verhaal. Waar­schu­wing
Ik denk niet dat de educa­tieve uitgeve­rijen zich grote zorgen hoeven te maken. Geluk­kig werken er nog steeds veel verstan­dige mensen in het onder­wijs. Wel wil ik waar­schuwen voor school­direc­ties die denken dat het moge­lijk is om een grote financi­ële bespa­ring te realise­ren door docen­ten hun lesmate­riaal zelf te laten schrij­ven. Direc­ties die denken dat dat werk er nog wel even bij kan... Jos Geer­lings

Met gevoe­lens van herken­ning en waarde­ring heb ik het artikel van collega Henk Pfalz­graff in Wiskun­dE-brief 684 gelezen. Henk legt aan het einde van deze cursus het bijltje erbij neer als wiskun­dele­raar; ik deed dat na 41 jaar al op 1 septem­ber van dit jaar. Henk be­treurt het verdwij­nen van een hele reeks onder­werpen in het wiskun­deonder­wijs in het voortge­zet onder­wijs. Ik doe dat ook. Maar ik weet natuur­lijk ook dat al het ver­trouwde in het onder­wijs niet alleen om die reden gehand­haafd moet blijven. Leegten opvul­len
Het is echter wel van belang dat ontsta­ne leegten in het wiskun­deonder­wijs vervol­gens op verant­woorde wijze worden gevuld. Henk noemt tal van voor­beelden waarin dat helaas niet het geval is. Plaat­jes, contex­ten, formule­bladen, grafi­sche rekenma­chines ... Zo is ons wiskun­deonder­wijs de laatste jaren aan het verar­men. En onze collega's slikken dit kenne­lijk alle­maal braaf. Doen zij dat om hun leerlin­gen niet te benade­len? Of weten ze mis­schien niet goed hoe het anders zou moeten? Knoppen­dres­suur
Het is hemel­tergend dat er nu al jaren lang havo wiskun­de A examens afgeno­men worden waarin de kandida­ten meer op hun kennis van de Neder­landse taal ge­toetst worden dan op hun analyti­sche of algebra­ïsche vaardig­heden. De algebra­ïsche vaardig­heden worden dan wel weer met de reken­toets ge­toetst. Gevolg is dat havo examen­kandida­ten door hun docen­ten tijdens de wiskun­de A lessen voorna­melijk gedres­seerd worden op de knoppen van de grafi­sche rekenma­chine en na het eindexa­men in het rekenen niet veel beter zijn dan een havo 3 leer­ling. Voeg daarbij het gegeven dat de grafi­sche rekenma­chine buiten het voortge­zet onder­wijs nauwe­lijks wordt ge­bruikt en zie hier de kleine prakti­sche waarde die er van het havo examen wiskun­de A examen is overge­bleven. Meer echte wiskun­de
Mis­schien maken Henk en ik het op onze oude dag nog mee dat de NVvW een commis­sie instelt om de leer­stof waarbij het gebruik van de grafi­sche rekenma­chine abso­luut noodza­kelijk is, te vervan­gen door leer­stof waarin "echte wiskun­de" bedre­ven wordt; dat er gerede­neerd wordt, conclu­sies worden getrok­ken, de geldig­heid van conclu­sies wordt nage­gaan, etcete­ra. Dit naar het woord van een van mijn leer­mees­ters prof. Freuden­thal: "Men zou in de middel­bare school meer echte wiskun­de moeten doen, de stof waarmee men dat zou doen, is van minder belang". Harrie Ren­ckens

Afgelo­pen vrijdag zijn de win­naars van de Neder­landse Wiskun­de Olympia­de 2014 bekend gewor­den. In drie catego­rieën ontvin­gen de vijf beste scholie­ren prijzen oplo­pend tot 250 euro. Bijzon­der was dat in de catego­rie "klas 4 en lager" twee tweede­klas­sers in de prijzen vielen, te weten Levi van de Pol (Ichthus College Veenen­daal) en Mat­thijs van der Poel (Ooster­licht College Nieuwe­gein). In de catego­rie "klas 4 en lager" won Gabriel Visser (Stede­lijk Gymnasi­um Schie­dam 4vwo). Matthew Maat (Bonhoef­fer College Ensche­de), die afgelo­pen zomer mee mocht naar de Interna­tionale Wiskun­de Olympia­de en daar zilver won, eindig­de boven­aan in de catego­rie "klas 5". In de catego­rie "klas 6" was Jorke de Vlas (Panta­rijn Wagenin­gen) de beste. Het Stede­lijk Gymnasi­um Leiden, winnaar van de scholen­prijs in de eerste ronde, leverde maar liefst drie prijs­win­naars. Finale
Aan de finale op vrijdag 12 septem­ber 2014 op de Techni­sche Univer­siteit Eindho­ven namen 158 leerlin­gen deel. De finale bestond uit vijf open opdrach­ten met elk een maxima­le score van 10 punten. Voor deze opgaven was drie uur beschik­baar. De beste vijf leerlin­gen uit elke catego­rie kregen een prijs. Bij een gelijke score in de finale bepaal­de het aantal punten uit de vorige rondes de einduit­slag. Voor een over­zicht van alle 15 prijs­win­naars van 2014, zie www.wiskun­deolym­piade.nl. Nationa­le selec­tie
Samen met nog 17 andere veelbe­lovende finalis­ten krijgen deze 15 prijs­win­naars een uitnodi­ging voor een inten­sief trai­nings­program­ma in de periode novem­ber 2014 t/m juni 2015. Uit deze nationa­le selec­tie zullen zes leerlin­gen geselec­teerd worden voor het team dat Neder­land komende zomer verte­genwoor­digt bij de Interna­tionale Olympia­de in Thai­land. Daar­naast worden er vier meisjes geselec­teerd voor de Europe­an Girls’ Mathema­tical Olympi­ad in Wit-Rusland en tien leerlin­gen voor de Benelux Mathema­tical Olympi­ad in Luxem­burg. Het trai­nings­program­ma vindt plaats onder leiding van Birgit van Dalen (Univer­siteit Leiden, Aloysi­us College Den Haag) en Quin­tijn Puite (TU Eindho­ven, Hoge­school Utrecht).

In februa­ri 2014 zijn wij met veel enthou­siasme begon­nen met de master leraren­oplei­ding wiskun­de aan de Univer­siteit van Amster­dam. In de lessen die we geven, merken we dat alleen het gebruik van de bestaan­de metho­des niet altijd voldoen­de is om de leerlin­gen te motive­ren. Daarom zoeken wij tijdens de lesvoor­berei­ding naar aanvul­lend materi­aal. Dat aanvul­lende materi­aal zou kunnen bestaan uit zaken als voor­beelden uit de beroeps­prak­tijk, alterna­tieve manie­ren van uitleg, film­pjes, spelle­tjes, groeps­opdrach­ten en meer van derge­lijke zaken. Google is niet alles
Nu zoeken wij nog voorna­melijk met Google naar dat materi­aal. Dat kost echter veel tijd en de manier waarop dit materi­aal in de les ge­bruikt wordt, moeten wij meestal zelf beden­ken. Om te bekij­ken hoe dit beter kan, willen we graag een beeld te krijgen van hoe collega’s hiermee omgaan en waaraan er (nog) behoef­te bestaat. Onze gedach­ten gaan uit naar het opzet­ten van een cen­traal systeem met de juiste classi­fica­ties en zoekter­men om aanvul­lend lesmate­riaal snel door­zoek­baar en toegan­kelijk te maken. Enquête
Voor dit doel hebben wij een gerich­te enquête ontwor­pen die slechts enkele minuten van uw tijd kost om in te vullen. Via deze link vindt u onze enquête. Indien moge­lijk zouden wij uw respon­se graag uiter­lijk op 16 novem­ber 2014 ontvan­gen. Alvast heel harte­lijk dank voor uw medewer­king. Niko Kuijper, Niels Veerman en Koen Jansen
project WISDOM (WISkun­de Docen­ten Onder­steu­nend Materi­aal)

Afgelo­pen zater­dag werden veel wiskun­dedocen­ten tijdens de studie­dag van de Neder­landse Vereni­ging voor Wiskun­delera­ren door stich­ting Math4­all verrast met een gratis USB-stick met de nieuw­ste versie van GeoEnZo. GeoEnZo is een gratis program­ma waarmee het digita­le school­bord opti­maal voor de wiskun­deles kan worden ingezet. Het is een Neder­lands softwa­repro­duct dat draait onder Windows, in vijf talen instel­baar is en in vele landen wordt ge­bruikt. GeoEnZo hoeft niet te worden geïn­stal­leerd en kan zelfs direct vanaf de USB-stick worden ge­bruikt. Volge­schre­ven of -geteken­de borden kunnen voor leerlin­gen op inter­net worden gepubli­ceerd. Statis­tiek
Versie 4.4 van GeoEnZo bevat veel nieuwe func­ties. Een opval­lende uitbrei­ding is de statis­tiekmo­dule, waarmee de auteur prelu­deert op de nieuwe wiskun­depro­gramma's A/C. Met GeoEnZo kunnen name­lijk grote statis­tiekbe­standen snel en grondig klassi­kaal worden geanaly­seerd en kunnen hypothe­sen snel worden ge­toetst. GeoEnZo 4.4 kan via deze link direct worden gedown­load.

Het uit­gangs­punt voor de ontwik­keling van Math­Plus is een digita­le leerom­geving die:

• U als docent meer inzicht en over­zicht geeft.
• Wiskun­de interes­santer maakt voor alle leerlin­gen.
• Beter in­speelt op niveau­ver­schil­len tussen leerlin­gen.

We komen graag langs voor een kennis­makings­gesprek bij u op school. Meer informa­tie of een af­spraak? Bezoek www.math­plus.nl.