nummer 653, 1 decem­ber 2013

Op woens­dag 4 decem­ber 2013 is er in de Tweede Kamer een hoorzit­ting over de reken­toets. Ook ik zal op die dag worden gehoord. Hieron­der treft u een korte samen­vatting aan van de door mij voorge­nomen inbreng. Rekenen moet worden aange­leerd op de basis­school en in het voortge­zet onder­wijs worden onder­houden. Neder­land zet zich­zelf voor aap met een afslui­tende reken­toets in het voortge­zet onder­wijs op basis­school­niveau. Ik zal dat duide­lijk maken aan de hand van drie punten. 1. De reken­toets is geen reken­toets
De naam "reken­toets" is mislei­dend. Ieder­een denkt dat er met die toets iets gedaan wordt aan de staat van de reken­vaardig­heid van leerlin­gen. Maar het gaat hier hele­maal niet om een rekentoets. 70% van de opgaven mag met de rekenma­chine worden uitgere­kend, er worden bijna geen systema­tische reken­vaardig­heden ge­toetst en de reken­vaardig­heden die worden ge­toetst, zijn van een niveau van groep 6 van de basis­school. 2. De reken­toets maakt het alleen maar erger
Welk pro­bleem moest er met de reken­toets ook alweer worden opge­lost? In zijn huidige vorm lost de reken­toets in ieder geval niets op. Sterker nog: de toets maakt de zaak alleen maar erger! Ga maar na:

• De toets lijkt in niets op de toela­tings­toetsen rekenen en wiskun­de van het hoger onder­wijs die ik heb gezien. Die moeten bijvoor­beeld alle­maal zonder rekenma­chine worden gemaakt.
• Het lijkt erop dat het leger van de vernieu­wers van het rekenon­derwijs met deze reken­toets het slag­veld van het primair onder­wijs achter zich laat en het voortge­zet onder­wijs als nieuwe bestem­ming gekozen heeft. Het gevolg is dat er nu ook daar wordt ge­prutst.
• Er is met de invoe­ring van de reken­toets sprake van enorme geldver­spil­ling! Het geld dat is besteed aan zoge­naamde reken­verbe­tertra­jecten en reken­coördi­natoren had beter direct naar extra uren reken­lessen op school moeten gaan.
• De gelui­den om rekenen bij alle vakken onder te brengen, zijn veront­rustend. Rekenen hoort bij wiskun­de en op die manier wordt het een bende! Laten we weer rekenen op de basis­school en in het voortge­zet onder­wijs bij wiskun­de. Als je de rol van de rekenma­chine in de wiskun­deles terug­dringt, bete­kent dat vanzelf dat ook daar weer wordt gere­kend. Daar heb je echt geen dure referen­tieka­ders, tussen­doelen, imple­menta­tiesche­ma's en consul­tants voor nodig.
• De reken­toets demoti­veert leerlin­gen. Met de huidige reken­toets krijgen we leerlin­gen beslist niet enthou­siast voor rekenen en wiskun­de.

3. De reken­toets is aan­vecht­baar
De toetsop­gaven worden na afname niet open­baar gemaakt en dat is juri­disch niet in de haak. Ook is de reken­toets onrecht­vaardig want hij is niet train­baar. Zoals de toets nu in elkaar steekt, is deze verge­lijk­baar met een IQ-test of een creati­viteits­test. Veel leerlin­gen dreigen hier de dupe van te gaan worden. Karin den Heijer

Staats­secreta­ris Sander Dekker heeft op 25 novem­ber 2013 in een brief aan de Tweede Kamer laten weten dat het cijfer voor de reken­toets, zolang dat cijfer geen deel uit­maakt van de slaag- zakrege­ling, niet op de cijfer­lijst komt te staan maar op een bijlage bij die lijst. De bijlage dient dan wel aan een bepaald model te voldoen. Dat model zal Dekker tijdig aan scholen doen toeko­men. Bewijs­stuk essenti­eel
Dekker komt hiermee tege­moet aan een wens van de meerder­heid van de Tweede Kamer, die het plaat­sen van het cijfer op de officië­le cijfer­lijst te stigma­tise­rend vindt. Hij blijft er echter bij dat hij het essenti­eel vindt dat scholen een offici­eel bewijs­stuk uitrei­ken aan leerlin­gen met vermel­ding van het behaal­de resul­taat van de reken­toets.

In de discus­sie over het gebruik van de grafi­sche rekenma­chine wordt door voor­stan­ders onder andere het argu­ment ge­bruikt dat leerlin­gen later in hun beroep ook gebruik maken van rekenma­chines. Op het hbo werk ik veel samen met mensen die volop actief zijn in het be­drijfs­leven. Een aantal van de mensen doceert ook wiskun­de. Zonder uitzon­dering zeggen deze collega's: ”Wacht met de grafi­sche rekenma­chine! Ze moeten eerst leren naden­ken en leren rekenen”. Sommige collega's gaan zelfs zo ver dat ze mij aanra­den om bij het eerste tenta­men über­haupt geen rekenma­chine toe te staan. Het leren werken met specia­listi­sche reken­program­ma’s volgt later in de studie en verder­op in de beroeps­prak­tijk wel. Ontwik­kel een kriti­sche blik
Bij het inzet­ten van die hulpmid­delen is kriti­sche blik dan gewenst. "Wat zijn de aanna­mes bij gebruik van een compu­terpro­gramma? Kunnen de getal­len die de compu­ter uit­spuugt wel kloppen?" Vooral die kriti­sche blik moet binnen het onder­wijs worden ontwik­keld. De (grafi­sche) rekenma­chine kan een prima hulpmid­del zijn om een kriti­sche geest te ontwik­kelen. Maar gebruik dat ding niet altijd en overal. Laat ²log(8) alsje­blieft gelijk zijn aan 3 en niet aan log(8) / log(2). Jaap Gras­meijer
Docent wiskun­de hoge­school Inhol­land Alkmaar
Docent wiskun­de D cluster Alkmaar

Natuur­lijk begrijp ik de argumen­ten om de grafi­sche rekenma­chine op termijn te weren van de examens. Maar ik vind dat je er ook voor moet zorgen dat je het kind niet met het badwa­ter weg­gooit. Een voor­beeld. Afgelo­pen week kwam in mijn vwo 6 wiskun­de A klas de volgen­de opgave uit Moderne Wiskun­de (editie 9, vwo wiskun­de A, deel 3, hoofd­stuk 3) aan de orde:

Trek aselect en zonder terug­legging vier knik­kers uit een vaas met 6 witte en 5 rode knik­kers. De sto­chast X is het aantal witte knik­kers dat je trekt.Stel de kansver­deling van X op.

De aanpak van één van mijn leerlin­gen was: Het zou toch zonde zijn als zo’n aanpak niet meer moge­lijk is omdat je geen grafi­sche rekenma­chine meer mag gebrui­ken? Jos Geer­lings
St-Gregori­us College te Utrecht

Op dinsdag 3 decem­ber 2013 zullen de resulta­ten van het PISA-onder­zoek, waarin onder andere de wiskun­dige vaardig­heden van 15 jarigen in een groot aantal landen wordt onder­zocht, bekend gemaakt worden. Traditi­oneel is er, vooral ook vanuit de poli­tiek, veel aan­dacht voor de plaats van Neder­land op de diverse rang­lijst­jes. Zie hier­voor ook Wiskun­dE-brief 547. Finland
Zoals gebrui­kelijk zijn diverse instan­ties en persor­ganen reeds op de hoogte van (een deel van) de uitkom­sten. In Finland is al bekend gemaakt dat dit land uit de top tien is geval­len. De top van de rang­lijst bij wiskun­de zou nu hele­maal gedomi­neerd worden door Aziati­sche landen en gebie­den. Via deze link krijgt u een indruk van de vragen die bij wiskun­de werden gesteld. Wordt ver­volgd. gk

Start 17 decem­ber 2013. In deze cursus van twee midda­gen krijgt u kennis, inzicht en vaardig­heden met betrek­king tot het leiding geven aan de wiskun­desec­tie. Een greep uit de onder­werpen:

• De vergade­ring of werkbe­spre­king.
• Omgaan met proble­men binnen de sectie.
• Het contact met de school­leiding.
• Rekenen in relatie tot wiskun­de.
• Leider­schap en werken in een profes­sionele cultuur.

Meer informa­tie vindt u via deze link.